laatste vergadering van de Commissie van
Bestuur deelde de president mee dat niet
alleen het Veerse Werkhuis bij Koninklijk
Besluit van 17 augustus 1827 was opge
heven, maar ook het Werkhuis in Hoorn.
De leden van de commissie werden
bedankt voor hun ijver en belangeloze
inzet. Het personeel werd ontslagen en er
moest een inventaris worden opgemaakt
van de nog aanwezige goederen.
Van verzet tegen de massale deportatie
ben ik weinig tegengekomen. Niet van de
zijde van de gedeporteerden en ook niet
van de Zeeuwse bevolking. Bij het trans
port naar Hoorn heeft een van de gedeti
neerden hevig verzet geboden, met als
gevolg dat hij met een speciaal rijtuig naar
het schip werd gebracht. Er gingen in het
Werkhuis geruchten dat hij al eens eerder
in Hoorn weggelopen was. Hij zal wel
doodsbang zijn geweest om daar naar
terug te moeten.
Rest nog de vraag wat er terechtgekomen
is van al die arme stakkers die ais vee
werden afgevoerd. Een vraag die niet
gemakkelijk te beantwoorden is. Vastge
steld kan worden dat een groot deel van
hen al na vrij korte tijd is overleden. Van
de in totaal 266 gedeporteerden naar
Ommerschans waren volgens de Veerse
overlijdensregisters al na ongeveer twee
jaar circa 60 personen overleden. Aanne
melijk is dat een deel van de kinderen en
ook jongeren daar oud zijn geworden. Zij
zullen gezinnen gesticht hebben, wonin
gen gebouwd en voor die tijd redelijke
bestaansmogelijkheden gehad hebben.
Volgens C.A. Kloosterhuis in haar boek De
bevolking van de vrije koloniën der Maat
schappij van Weldadigheid zijn de koloniën
lang een gesloten gemeenschap geweest,
die zoveel mogelijk voor zichzelf zorgde.
Toen er door goed onderwijs steeds meer
vaklieden, onderwijzers en dergelijke kwa
men die in de koloniën zelf niet meer aan
een baan konden komen, zijn ze uitge
zwermd over de naburige dorpen en ste
den.
J. Kaljouw
Geraadpleegde bronnen:
- Rijksarchief in Zeeland, Archief van het Pro
vinciaal Werkhuis te Veere, 1822-1829.
- Rijksarchief in Zeeland, Archief Provinciaal
Bestuur 1813-1850, de periode 1822-1824.
- C.A. Kloosterhuis, De bevolking van de vrije
koloniën der Maatschappij van Weldadigheid
(Zutphen 1981).
Door mij is een index gemaakt op het inschrij
vingsregister van het Provinciaal Werkhuis,
Rijksarchief in Zeeland, Nadere toegang nr.
179.
