Het fenomeen gevelsteen
Gevelstenen in Middelburg
~*i
Bij het onderzoek naar namen en andere
bijzonderheden van huizen in de Middel
burgse binnenstad werd ik geconfronteerd
met het verschijnsel gevelstenen.
Op de Kinderdijk zocht ik naar de naam
van het pand 'Het middelste van de drie
i*r
m'feta*. "i
Gevelsteen 'In de dry teer tonnen'op het pand
Kinderdijk 46 (foto Jaap van Wallenburg)
schermers'. Ik kon dat niet direct vinden.
Als een toerist liep ik op m'n gemak naar
de gevels te kijken toen ik plotseling een
gevelsteen ontwaarde. Op dat moment
realiseerde ik me dat ik niet klaar was met
alleen maar het inventariseren van huis
namen, maar dat er veel meer is te vertel
len over huizen, bijvoorbeeld over gevel
stenen.
Een gevelsteen diende ter verfraaiing van
het huis en moest de functie van het pand
nader aangeven.
De gevelsteen op het huis op de Kinderdijk
nummer 46, 'In de dry teer tonnen', heeft
alles te maken met het feit dat ter hoogte
van deze plek de werf van de Vereenigde
Oostindische Compagnie was gesitueerd.
Daar waren niet alleen pakhuizen, maar
ook een mastenloods (helaas gesneuveld
vanwege het nooit gebouwde museum
XII1/9), een scheepshelling en herenhuizen
rond de werf aanwezig.
Zoals een wijnkoopman die handel dreef
met Bordeaux, zijn huis de naam 'Bor
deaux Oxhoofd' meegaf, zo ging het ook
met het huis 'In de dry teer tonnen'. Deze
koopman leverde zeer waarschijnlijk het
Vervuilde en slecht leesbare gevelsteen bij de
poort van de voormalige Munt in het Abdij
complex (foto Jaap van Wallenburg)
pek om de schepen waterdicht te maken.
In de stad komen nogal wat gevelstenen
voor, ook in het Latijn. Een mooi voorbeeld
hiervan is te vinden in de poort van de
voormalige Munt. Er zitten twee stenen in
die gevel, één met de tekst 'Auro inservire
nephas', wat zoveel betekent als 'Het is
zondig/onbehoorlijk aan het goud dienst
baar te zijn'. In de tweede steen staat
'Nervus belli pecunia', vrij vertaald 'Geld is
de zenuw van de oorlog'.
De overheid zou deze stenen naar mijn
mening moeten schoonmaken en voorzien
van een vertaling, zodat mensen kunnen
lezen wat erop staat.
Dit geldt trouwens ook voor de steen
boven de ingang van de Nieuwe Kerk,
tegenover het Hofje. Deze steen is in de
oorlog naar beneden gevallen, na de oor
log gerestaureerd en weer teruggeplaatst.
