sprongen, waaronder waterwinningsgebie-
den waar het natuurleven rijk was aan
voor Zeeland unieke soorten van zoet
water. Veelwortelig kroos, aarvederkruid
en diverse fonteinkruiden komen daar
voor, evenals een waterbeestje met de
fraaie naam medicinale bloedzuiger. Ook
amfibieën doen het er goed, waaronder de
gewone pad, de groene kikker en de klei
ne watersalamander.
Verbeteringen
Een aantal maatregelen heeft de forse ver
ontreiniging van de natuur ingedamd en
langzaam aan lijkt de weg geopend naar
een verbetering van en wellicht terugkeer
naar een gezonde natuur. Om ze in wille
keurige volgorde te noemen: de landbouw
gebruikt veel minder bestrijdingsmiddelen,
de overheden zijn goeddeels gestopt met
het bespuiten van de bermen, hier en daar
is begonnen het waterpeil beheersbaar te
maken, industrieën stoten minder vervui
lende stoffen uit, veel bodemsaneringen
zorgen voor schonere grond en minder
doorlekken naar het grondwater en er is
ook onder particulieren een groter 'milieu
besef. Mensen gooien niet zomaar meer
alles weg, alhoewel er altijd uitzonderingen
blijven. Sommige gebieden zijn inmiddels
beschermd, zoals op Walcheren De Man
teling en de duingebieden, maar ook klei
nere elementen als het 'bos' bij Ter Hooge
en diverse vliedbergen.
Inmiddels is er ook sprake van natuurbouw
of natuurherstel. Een voorbeeld van
natuurbouw vind je net buiten Walcheren,
op het voormalige werkeiland van de Oos-
terscheldekering, Neeltje Jans. Daar is in
een spontaan ontstaan duinlandschap een
slufter gemaakt, een vogeleiland aange
legd en een binnenduinlandschap gescha
pen. Natuurherstel heeft plaatsgevonden
in het voormalige waterwingebied Oranje
zon, waar een waterwinningkanaal is
gedempt en een natte duinvallei aange
legd. Nat is die vallei nog niet, wat weer
alles heeft te maken met het grondwater
peil, maar een begin is er. De natuur blijft
zelf ook in beweging, zoals blijkt aan de
noordkant van Walcheren, bij Breezand,
waar de kust langzaam aangroeit en nieu
we duintjes ontstaan.
De natuur herstelt zich soms sneller dan je
denkt. Bermen bloeien weer volop, soms
in eerste instantie gehoipen door er zaad
te zaaien van uiteenlopende soorten. Hier
door komen ook de vogels weer terug die
de berm gebruiken als fourageer- of
broedplaats, evenals veel vlinders, kevers
en andere insekten. Muizen komen veel
voor in bermen en dat zorgt voor een
regelmatig bezoek van de torenvalk, die
de afgelopen jaren in Zeeland weer flink in
aantal is toegenomen en vaak langs de
wegen 'biddend' boven de bermen kan
worden gezien.
In het kader van de huidige ruilverkaveling
worden watergangen voorzien van natuur
vriendelijke oevers. In het verleden waren
watergangen en kreken veel uitbundiger
begroeid met rietkragen. Door verkaveling
is de landbouw opgerukt tot aan de water
kant. Daardoor kwamen veel planten- en
dierensoorten in de verdrukking of verdwe
nen geheel. Als een rietvegetatie vol staat
met grote lisdodde, koninginnekruid, harig
wilgeroosje, haagwinde, bitterzoet en grote
brandnetel is het eigenlijk - hoe gek het
ook klinkt - niet goed gesteld met de
watergang, sloot of kreek. De diversiteit
ontbreekt dan. Rietkragen zijn van groot