richtte. Op 23 oktober 1913 vroeg J.H.A.
Maltha 400 vierkante meter terrein tussen
de Loskade en de Werfstraat, naast de NV
Stoom- en Chemische Wasserij 'Middel
burg' in erfpacht van de gemeente Middel
burg om er een ijsfabriek te mogen oprich
ten. De gemeente Middelburg keurde deze
aanvraag goed op 16 december 1913 en
in 1914 startte deze fabriek van de Coöpe
ratieve Vereniging Walcheren zijn ijspro-
ductie met behulp van een zuiggasmotor
van 30 pk. In 1921 werd de ijsfabriek
geheel geëlektrificeerd en behaalde men
de tot dan toe grootste omzet.
In vergelijking met de arbeidsintensieve
methode van ijshakken uit de vest en het
transporteren ervan naar de ijskelders,
was het fabrieksmatig ijs vervaardigen
eenvoudiger en goedkoper. Bovendien
veel hygiënischer, omdat geen vervuild
water uit de gracht werd gebruikt, maar
zuiver duinwater.
De bierbrouwerij en ijsfabriek De Vijfhoek
van de firma Luteijn Co. werd wegens
'ongunstige tijdomstandigheden' (aanvoer-
problemen van grondstoffen vanwege de
Eerste Wereldoorlog) opgeheven in 1917.
De coöperatieve ijsfabriek Walcheren moet
na 1921 zijn opgeheven.
Slot
De achttiende-eeuwse Middelburgse ijskel
der op het Seisbolwerk behoort tot de oud
ste nog aanwezige kelders in ons land en
is het waard om gerestaureerd te worden.
Hopelijk wordt deze ijskelder door mede
werkers van de gemeente Middelburg nog
eens opengemaakt en opgeknapt. Een
afsluitbaar ijzeren hek in plaats van de nu
dichtgemetselde ingang en een tekening
op een bord met bijgevoegde bijzonder
heden zou een goede indruk geven van dit
interessant erfgoed. Het zou toch prachtig
zijn als deze ijskelder tijdens een van de
komende Open Monumentendagen te
bezichtigen zou zijn...
A.F. Franken
Geraadpleegde bronnen:
- Aantekeningen van de heer W. Dirksen te
Middelburg.
- A.W. Reinink en J.G Vermeulen, Ijskelders,
koeltechnieken van weleer, Nieuwkoop 1981.
- Domburgsch Badnieuws, zesde jaargang no.
3, 21 juli 1888.
- Rijksarchief in Zeeland (RAZ), Handschrif
tenverzameling inv. nr. 885: afschrift van een
register van chijnsen van de stad Middelburg,
vermoedelijk opgemaakt in 1795, p. 160.
- RAZ, Memories van Successie kantoor Mid
delburg, 1912 no. 91, 8/1784.
- RAZ, Archief Godshuizen Middelburg 1811-
1948, inv. nr. 966 (bijlagen tot de rekeningen
van de apotheek).
- Gemeentearchief Middelburg (GAM), Regis
ters ten Radelp.317, 7-11-1750 R50.
- GAM, Kaarten etc. no. 197 onder nr. 88
(kadastrale kaart van Noord-Middelburg).
- Handelingen Gemeenteraad van Middelburg,
vergadering van 7-1-1891 no. V., 1913 nr.
2458 Gedrukt.
- R Sijnke, 'Bolwerken Middelburg'in:
Zeeuws Tijdschrijft 28 (1978), p. 166.
- Catalogus Zelandia Illustrata deel IV, p. 34
nr. 265 (Jan van Borssele).
- W.J. van Ham, Van Zeeuwse stam, Eindho
ven 1994, p. 169.
- Mondelinge informatie van H. Vermazen, A.
de Vrie, A. Roose en Van der Vliet te Middel
burg.
