Zegels en tegenzegels
Een Middelburgs stadszegel in een Parijs archief
In aflevering 47 van de Geschiedenis van
de wereld van Larousse staat op pagina
939 (ja, u leest dat goed) een afbeelding
van een stadszegel van Middelburg. Het is
prachtig afgebeeld en lijkt wel van goud te
zijn. Het zegel toont een stadsmuur, met
poort en drie torens. Op de middelste
toren, een poorttoren, staat een wachter
met een hoorn en een tweetandige stok of
speer. Op de beide andere torens zijn naar
de wachter toegekeerde vogels te zien, die
een blaadje of een takje (druivenblade
ren?) in hun snavel houden. Het rand
schrift luidt: Sigillvm Opidanoru Middel
burg.
Speurtocht
Volgens het bijschrift bij de afbeelding gaat
het om een zegel uit 1322 en is het toen
malige belfort afgebeeld. Dit laatste is
onzin, want Middelburg heeft nooit een
belfort gekend.
Hoe Larousse aan het zegel is gekomen,
is niet duidelijk; brieven met zegels werden
tenslotte naar relaties gezonden en als het
document niet meer te achterhalen is, is
een speurtocht vrijwel onmogelijk.
Over een speurtocht gesproken, ik begon
- gespeend van elke kennis over zegels -
te zoeken naar soortgelijke zegels. Dat
bleek nog niet zo gemakkelijk. Als je niets
van zegels weet, kun je ook niet aangeven
of het een stadszegel is, een tegenzegel,
een grootzegel, enzovoorts. Eerst maar
eens gevraagd aan zegelkenners waar ik
moest zoeken.
Er blijkt een enorm uitgebreid boekwerk te
bestaan, de Corpus sigillorum Neerlandi-
corum, waarin onder meer alle zegels
staan afgebeeld die zijn verbonden aan de
verschillende oorkonden van Holland en
Zeeland. Daarin vond ik een stadszegel
van Middelburg, maar ook vele andere
zegels die met Middelburg hebben te
maken, en daar zijn volgens mij aardige
verhalen over te schrijven. In dit overzicht
Het Parijse zegel. Het randschrift luidt
Sigvllum Opidanoru Middelburg.
van Nederlandse zegels tot 1300, dat in de
jaren 1937-1940 verscheen, is een soort
gelijke afbeelding van het stadszegel van
Middelburg te vinden als in de Larousse.
Het is echter niet gelijk aan het 'gouden'
zegel. Het is van bruine was en toont, vol
gens de auteur, "stadsmuur, met poort en
drie romaanse torens, op de middelste
waarvan, den poorttoren, een wachter
staat, met hoorn en speer; op elk der
andere torens een toegewende vogel." Het
randschrift luidt: Sigillvm Opidanor De Mid-
delb-g. Dit laatste zegel behoorde bij een
oorkonde van 17 oktober 1299.
Het aardige was dat de afbeelding uit de
Larousse en die uit de Corpus sigillorum
