Heersende mode
Van wanneer dateren die zegels?
Allereerst een paar algemene opmerkin
gen. Als een nederzetting het tot stad
bracht, met alle rechten van dien, dan kon
de stad ook zegelstempels laten maken.
Het allereerste stempel van Middelburg zal
dus niet lang na de aangenomen stichting
van de stad in 1217 zijn gemaakt. Zegel
stempels gingen mee zolang ze niet sle
ten, waarna ze werden vernietigd om mis
bruik uit te bannen. Het stempel van een
zegel dat is verbonden aan een oorkonde
uit 1300, kan dus veel ouder zijn dan de
oorkonde zelf. Het lijkt ook logisch dat bij
vernieuwing van een zegel de ambachts
man - zegelstempels werden gemaakt
door edelsmeden - zich liet leiden door de
heersende mode. Het lijkt niet logisch dat
op enigerlei moment twee versies van één
zegel in omloop waren. Als aan een oor
konde uit 1299 een romaans zegel hangt,
zal er op dat moment nog geen nieuw
stempel zijn geweest. Het is wel mogelijk
dat de stempels van voor- en achterkant,
gemaakt in verschillende perioden, tegelij
kertijd werden gebruikt. In dit geval zou het
heel goed kunnen dat het romaanse stads
zegel van Middelburg dateert uit de perio
de vlak na de stichting van de stad in
1217. Er zijn geen voorbeelden bekend
van oudere zegels dan de romaanse.
Theoretisch kunnen er uiteraard wel oude
re versies zijn geweest. Uitgaande van dit
'stichtingszegel' is dit zegel dan in elk
geval 'meegegaan' tot 1299, waarna het is
vervangen - om welke reden dan ook -
door een gotische opvolger die, voor zover
bekend, in 1322 als eerste wordt gebruikt.
Misschien is dit zegel iets ouder omdat de
voorkant nog romaanse kenmerken ver
toont, maar voor een vroegere datering
zijn verder onvoldoende redenen aan te
voeren.
Gelet op de overgang van romaanse naar
gotische bouwstijlen past dit binnen de
geldende opvatting dat die omwenteling
- althans in de zuidelijke Nederlanden -
plaatsvond tussen ca. 1250 en het begin
van de veertiende eeuw.
Dus...
Conclusie: in het Parijse archief (Archives
nationales) is een ongeschonden en fraai
Middelburgs stadszegel aanwezig. Een
vergelijking met de afbeelding van de ro
maanse voorganger aan een oorkonde
van 1299 maakt het aannemelijk dat het
Parijse stempel dateert uit de periode tus
sen 1299 en 1322 en dat het zich duidelijk
in een overgangsfase bevindt tussen de
romaanse tijd en de gotiek.
Suggestie: zou het niet het proberen
waard zijn het Parijse zegel naar Middel
burg te halen? Het zou een pronkstuk zijn
in het stadhuis.
Vraag: misschien zijn er nog wel meer
Middelburgse zegels uit de periode rond
het begin van de veertiende eeuw. Ik nodig
de lezer graag uit tot aanvullingen op dit
artikel. Misschien dat dan een echte zegel-
deskundige zijn of haar licht er nog eens
over kan laten schijnen.
Tot slot
Zomaar in een aflevering van een blad dat
de hele wereld wil bestrijken, komt een in
Parijs gevonden zegel voor van de stad
Middelburg. Al eerder werd door deze of
gene eens geopperd dat er zich buiten
Zeeland nog veel zou moeten bevinden
dat dateert uit de tijd van voor de omwen
teling van de stad in 1574, of nog eerder,
de Beeldenstorm van 1566. Het is een uit-
