gens om 9 uur was er koffie met wat erbij.
In de loop van de voormiddag bier of een
borrel en met al dat stof dat je inademde,
was dat wel gezond. En dan het middag
maal, niet te vergeten. Na de middag her
haalde het ochtendprogramma zich weer.
Zo ongeveer ging het dorsen in de jaren
dertig, een tijd met problemen.
Werkloosheid
Nederland was een rijk land, maar met
nog veel arme mensen. Er was veel werk
loosheid. Velen moesten stempelen of
naar de werkverschaffing om nog een
karig loon te verkrijgen. De lonen waren
toch al niet hoog. Een arbeider verdiende
tien tot twaalf gulden per week. Een boe
renknecht met kost en inwoning vijf gulden
per week in de zomer en vier in de winter,
een kleine knecht respectievelijk 3,- en
2,50. Een dienstmeid was voor 2,50 a
3,- per week in dienst. Een liter melk
kon je op de boerderij kopen voor 3 a 4
cent per liter. Eieren werden soms afgele
verd voor 2 of 3 cent per stuk. Een pasge
boren kalf bracht 1,- tot 3,- op, een
vare koe rond de 100,-, een mooi kalf-
vaars 150,- tot 200,- en het slachtvee
heb ik nog verkocht voor dertig cent per
kilogram levend gewicht. Aardappels kost
ten 2 tot 3 cent per kilogram, bruine bonen
werden verkocht voor 8 cent per kilogram.
De tarwe - met regeringssubsidie - kon
het eerst tot 9, later 12 cent per kilogram
brengen. Daartegenover stond een huis
huur van 1,- a 1,50 per week. Een
nieuw pak kocht je vanaf 15,-, een nieu
we fiets had je al voor 20,-, en een fiets
band kostte 0,75 tot 1,-. Een nieuw
huis bouwen kostte tussen de 2.500,- en
3.000,-. In de winkels was van alles
volop te koop maar je moest er wel geld
voor hebben, en de doorsnee mens kon
nauwelijks het nodige kopen.
Distributie
Toen de oorlog in mei 1940 uitbrak en ons
land bezet werd, waren de Duitse soldaten
sprakeloos toen ze zagen dat onze win
kels zo rijk voorzien waren van goede
spullen. Ze maakten er ook goed gebruik
van door zoveel mogelijk in te kopen en
naar huis te sturen. In hun land bestond
allang een distributie.
In het begin ging bij ons alles nog zijn
gewone gangetje, maar al spoedig werd
ook hier de distributie ingevoerd. De
motorbrandstof kwam op de bon en er
moest verantwoording worden afgelegd
van de hoeveelheid brandstof die voor het
dorsen gebruikt werd. Verscheidene artike
len werden moeilijker verkrijgbaar. Voor
hamsteren was er meestal geen geld en
men dacht er ook niet zozeer aan. Maar
de distributie zette zich voort, de riem werd
hoe langer hoe meer aangetrokken en op
den duur was alles op de bon: levensmid
delen, textiel, schoeisel. Fietsbanden op
toewijzing, als je kon aantonen dat je ze
nodig had.
De boerderij kreeg leveringsplicht van alle
producten. Voor de Wehrmacht werden de
paarden gevorderd en ook het nodige vee.
Er werd een veeboekje ingevoerd en elk
beest op de boerderij werd geregistreerd.
Zo nu en dan kreeg het bedrijf controle
van de C.C.D. (Centrale Controle Dienst).
Antracietgas
We leefden in die tijd van surrogaat. Er
was koffiesurrogaat en theesurrogaat.
Textiel werd slecht van kwaliteit. In het
tweede jaar van de bezetting kreeg je ook
geen brandstofolie meer. Vrachtauto's,
