Dorsboek
leugenboek
Loondorsen op Walcheren in de jaren dertig en veertig
Mijn verhaal gaat terug tot voor de Tweede
Wereldoorlog. Reeds toen oefende ik
naast mijn beroep als landbouwer dat van
'loondorser' uit. Dat wil zeggen dat ik met
dorsgarnituur, bestaande uit een tractor,
een dorsmachine en een stropers, van
boer tot boer ging om hun graan en peul
vruchten te dorsen, voor zover ze me
daarvoor uitnodigden.
Feeststemming
Het dorsen was voor de boer een vreugde
volle bezigheid. Heel de zomer had hij zijn
vruchten verzorgd en zien opgroeien, ze
geoogst en bijeengebracht in de schuur.
Als de tijd van het dorsen aangebroken
was, kwam de dorsmachine op het erf en
dan pas werd bekend wat de opbrengst
zou zijn. Het kon meevallen, maar ook
tegenvallen. De boer en zijn gezin, maar
ook het personeel, waren zeer benieuwd.
Er heerste eigenlijk een beetje feeststem
ming. De dorsmachine werd op de dors
vloer geduwd en de pers erachter
gebracht. De tractor werd gebruikt om
door middel van een zware drijfriem de
machine aan te drijven. Alles werd uitge
lijnd, opdat de riemen recht zouden lopen.
De trekker aan de achterkant, dat was wel
het veiligst. Maar meestal kon dat niet
omdat de meeste schuren geen doorlo
pende dorsvloer hadden en dan moest hij
noodgedwongen aan de strokant staan,
met natuurlijk meer brandgevaar. Menig
boerderij is als gevolg daarvan in vlammen
opgegaan.
Veelal hielpen de boeren elkaar met per
soneel bij het dorsen, want er waren nogal
wat mannen nodig. Twee om vanaf de tas
de schoven in de machine te gooien, en
een jongen om de schoven open te snij
den. Dan de man van de loondorser, de
'insteker', die de schoven verdeeld in de
machine moest invoeren. Een man die de
balen stro oppakte en een of twee man die
het stro wegborgen. Achter de machine
kwam het geschoonde graan, dat door de
machinist werd opgezakt en afgewogen.
De dorsprijs die de boer moest betalen,
was een tarief vastgesteld per honderd
kilogram. Hij ontving een rekening gespe
cificeerd met overzicht van het gewicht
van zijn hele oogst.
De dorsmachine
Een dorsmachine werkt als volgt. Het
graan komt op een snel draaiende, van
slaglijsten voorziene trommel. De korf sluit
voor een halve cirkel om de trommel (korf
is een dwars-ijzeren constructie met tralies
van draden). De korf staat stil en de trom
mel draait. Tussen korf en trommel wordt
het graan geslagen en gewreven. Het uit-
gedorste graan valt voor 90 procent door
de dorskorf op de voorbereidingszolder.
Het stro komt op de schudders en wordt
afgevoerd naar de pers, die het in gang
bare balen perst. De 10 procent graan die
door de schudders valt, komt op de terug-
voerzolder, die het naar de andere 90 pro
cent op de voorbereidingszolder voert. Na
nog enige keren bewerkt, gezeefd en
geschoond te zijn, komt het graan ten slot
te in diverse zakken; eerste, tweede en
derde soort.
Ook de boerin had het in die tijd druk,
want het dorspersoneel was de hele tijd bij
haar in de kost. Elke boerin deed haar
best om er iets feestelijks van te maken.
We werden overal goed onthaald, 's Mor-