Eet nooit worst!'
Leverworstvergiftiging in Middelburg in 1874
In 1999 is iedereen weer eens geconfron
teerd met de gevolgen van voedselvergifti
ging. Denk maar eens aan de dioxinever
giftiging in België die via het veevoer de
kwaliteit van melk, eieren en alle hieruit
vervaardigde producten aantastte. Het
gaat hierbij om een vergiftiging waarvan
de schadelijke invloed pas op de lange ter
mijn is te merken, bijvoorbeeld in de vorm
van kanker.
Soms echter is er sprake van een acute
voedselvergiftiging die vrijwel onmiddellijk
slachtoffers maakt. Zo'n affaire speelde
precies 125 jaar geleden in Middelburg.
Zelfs buitenlandse kranten maakten in
1874 melding van deze leverworstvergifti
ging.
Klachten
Op dinsdagavond 17 maart 1874 aten de
heer en mevrouw Van Z. uit Middelburg
twee-en-een-half ons leverworst die ze op
die dag hadden gekocht bij varkensslager
L. van Os aan de Langedelft B 120. De
volgende dag waren beiden ziek en had
den last van diarree. Mevrouw Van Z. was
er het ergst aan toe. Daar bekend was dat
zij gevoelige ingewanden had en de kwaal
deze keer vrij snel voorbij was, werd geen
geneeskundige hulp ingeroepen. Een
ander lid van het gezin werd na drie dagen
ziek, maar was ook zo weer beter zodat
niet meteen aan de leverworst werd
gedacht.
Een ander gezin, aan de Damsingel, at
woensdagavond 18 maart van de bij Van
Os gekochte leverworst. Vrouw en kinde
ren hadden nergens last van, maar de
man, een scheepstimmerman, werd 's
nachts getroffen door een dermate hevige
aanval van cholerine (een lichte graad van
cholera) dat hij de andere ochtend niet
bekwaam was om te werken. Hoewel hij
zeer uitgeput was, ging hij 's middags toch
nog naar zijn werk. Er werd geen dokter
geraadpleegd, omdat de man het onge
mak toeschreef aan het drinken van cho
colademelk, wat hij zelden deed.
De vergiftigingsverschijnselen waren ern
stiger bij een gezin in de Gravenstraat, dat
op dinsdagavond 17 maart de bewuste
leverworst had gegeten. Enige uren na de
maaltijd kreeg de man hevige cholerine-
aanvallen. Hij was het eerste slachtoffer
dat geneeskundige hulp vroeg. Dokter
Haman vermoedde nog niet dat de lever
worst de oorzaak zou kunnen zijn. Dit
gebeurde pas 24 uur later, toen de vrouw
van de man dezelfde ziekteverschijnselen
kreeg.
Deze twee ziektegevallen werden gevolgd
door een groot aantal nieuwe vergiftigings-
gevallen. Blijkbaar was de ontwikkeling
van de giftige stoffen in de leverworst na
twee dagen exponentieel toegenomen. De
doktoren De Man, Keijzer en Meemeling
kregen op 20 maart verschillende perso
nen te behandelen met buik- en diarree-
klachten, maar daar deze verspreid in de
stad voorkwamen, werd niet meteen aan
voedselvergiftiging gedacht.
Dokter Meemeling was de eerste die de
klachten in verband bracht met de lever
worst van Van Os. Hij toog reeds op vrij
dag 20 maart naar de varkensslager en
bracht hem op de hoogte van zijn vermoe
dens. Meemeling adviseerde de slager om
deze leverworst niet meer te verkopen,
maar Van Os sloeg de raadgeving in de
wind. Zaterdags verkocht hij de leverworst