mamkww3^'' Kww Nederland in de oorlogszone kwam te lig gen, hoefden zij niet op veel steun te reke nen. Om op alles voorbereid te zijn, vaar digde Seyss-lnquart op 12 mei 1944 het 'decreet' betreffende de uitzonderingstoe stand uit. Hierin stond dat de Wehrmachts- befehlhaber in den Niederlanden (w.b.n.) de rijkscommissaris kon vragen de uitzon- Het kruis in de duinen bij Klein-Valkenisse Het kruis in de duinen bij Klein Valkenisse, herinnering aan zes mannen die door de Duit sers zijn gefusilleerd. Omslag van het door H.J. Vader geschreven boekioerkje. (Foto P. Schreijenberg) deringstoestand in te stellen en de Stand- gerichtsbarkeit af te kondigen. Op 4 september 1944 werd de uitzonde ringstoestand voor bezet Nederland uitge roepen zonder dat het standrecht door de w.b.n. was aangevraagd. Waarschijnlijk werd het standrecht op Walcheren niet afgekondigd op basis van de uitzonde ringstoestand maar op grond van de Kriegsstrafverfahrensordnung (KstVO) uit 1938. In deze regeling werd de mogelijk heid geschapen Feldkriegsgerichte als standgerechten te laten optreden als berechting op grond van militaire overwe gingen geen uitstel duldde. De eigenlijke Gerichtsherr hoefde hiervoor niet beschik baar te zijn als getuigen en bewijsstukken maar direct voorhanden waren. Onder deze regeling vielen sabotage, verboden wapenbezit en Freischarlerei (optreden als partizaan). In Middelburg was in het pand de Kubus aan het Molenwater een Kriegsgericht gevestigd onder voorzitterschap van dr. S.W. Wehdeking. De standgerechten had den als voornaamste taak onrust en ver zetsbewegingen onder de bevolking snel en hardhandig (doodvonnissen) de kop in te drukken. Beroep tegen een uitspraak van een standgerecht was niet mogelijk. Een gratieverzoek kon worden ingediend bij de hoogste bevelvoerende officier in het gebied; voor Walcheren was dat de bevel hebber van het Vijftiende Leger, de gene raal Von Zangen. Na de oorlog heeft Wehdeking verklaard dat hij vijf zittingen van het standgerecht heeft voorgezeten. Van de Middelburgers Johan van der Weij en Jacobus Francke staat vast dat zij door hem zijn gevonnist en vervolgens door een vuurpeloton zijn doodgeschoten. De landingen in Normandië op 6 juni 1944 betekenden een belangrijk keerpunt in de oorlog. Eind augustus maakten de geal lieerden snelle vorderingen. Dit werd ech ter te rooskleurig via Radio Oranje en de Nederlandse afdeling van de bbc voorge steld en er ontstond in Nederland een soort bevrijdingsroes, met als hoogtepunt

Tijdschriftenbank Zeeland

de Wete | 2000 | | pagina 48