mamkww3^'' Kww
Nederland in de oorlogszone kwam te lig
gen, hoefden zij niet op veel steun te reke
nen. Om op alles voorbereid te zijn, vaar
digde Seyss-lnquart op 12 mei 1944 het
'decreet' betreffende de uitzonderingstoe
stand uit. Hierin stond dat de Wehrmachts-
befehlhaber in den Niederlanden (w.b.n.)
de rijkscommissaris kon vragen de uitzon-
Het kruis in de duinen
bij Klein-Valkenisse
Het kruis in de duinen bij Klein Valkenisse,
herinnering aan zes mannen die door de Duit
sers zijn gefusilleerd. Omslag van het door
H.J. Vader geschreven boekioerkje. (Foto P.
Schreijenberg)
deringstoestand in te stellen en de Stand-
gerichtsbarkeit af te kondigen.
Op 4 september 1944 werd de uitzonde
ringstoestand voor bezet Nederland uitge
roepen zonder dat het standrecht door de
w.b.n. was aangevraagd. Waarschijnlijk
werd het standrecht op Walcheren niet
afgekondigd op basis van de uitzonde
ringstoestand maar op grond van de
Kriegsstrafverfahrensordnung (KstVO) uit
1938. In deze regeling werd de mogelijk
heid geschapen Feldkriegsgerichte als
standgerechten te laten optreden als
berechting op grond van militaire overwe
gingen geen uitstel duldde. De eigenlijke
Gerichtsherr hoefde hiervoor niet beschik
baar te zijn als getuigen en bewijsstukken
maar direct voorhanden waren. Onder
deze regeling vielen sabotage, verboden
wapenbezit en Freischarlerei (optreden als
partizaan).
In Middelburg was in het pand de Kubus
aan het Molenwater een Kriegsgericht
gevestigd onder voorzitterschap van dr.
S.W. Wehdeking. De standgerechten had
den als voornaamste taak onrust en ver
zetsbewegingen onder de bevolking snel
en hardhandig (doodvonnissen) de kop in
te drukken. Beroep tegen een uitspraak
van een standgerecht was niet mogelijk.
Een gratieverzoek kon worden ingediend
bij de hoogste bevelvoerende officier in het
gebied; voor Walcheren was dat de bevel
hebber van het Vijftiende Leger, de gene
raal Von Zangen.
Na de oorlog heeft Wehdeking verklaard
dat hij vijf zittingen van het standgerecht
heeft voorgezeten. Van de Middelburgers
Johan van der Weij en Jacobus Francke
staat vast dat zij door hem zijn gevonnist
en vervolgens door een vuurpeloton zijn
doodgeschoten.
De landingen in Normandië op 6 juni 1944
betekenden een belangrijk keerpunt in de
oorlog. Eind augustus maakten de geal
lieerden snelle vorderingen. Dit werd ech
ter te rooskleurig via Radio Oranje en de
Nederlandse afdeling van de bbc voorge
steld en er ontstond in Nederland een
soort bevrijdingsroes, met als hoogtepunt