Belgische dreiging
Walcheren tijdens de Belgische Opstand, 1830
Nadat Napoleon in 1815 tijdens de Slag bij
Waterloo definitief was verslagen, kwamen
de grote mogendheden (Engeland, Prui
sen en Oostenrijk) tot de conclusie dat een
sterk machtsblok ten noorden van Frankrijk
gewenst was. De voormalige Republiek
der Verenigde Nederlanden in het noorden
en de voormalige Oostenrijkse Nederlan
den in het zuiden werden verenigd tot één
staat, het Verenigd Koninkrijk der Neder
landen. De zoon van de laatste stadhouder
van de Republiek der Verenigde Nederlan
den werd koning Willem I.
Deze opgelegde verbintenis zou echter
niet lang standhouden. In 1830 vertoonden
zich al de eerste symptomen van onvrede
en opstand onder de inwoners van het zui
delijk deel van het nieuwe koninkrijk. De
escalatie hiervan is de geschiedenis inge
gaan als de Belgische Opstand. In dit arti
kel wil ik meer vertellen over de gebeurte
nissen op Walcheren ten tijde van de
afscheidingsstrijd van de Belgen. Het voor
malige eiland lag dicht bij het front en de
spanning was ten tijde van de Belgische
Opstand te snijden.
'Te Wapen'
Terug naar de aanleiding van de opstand.
Onder de bevolking van het zuidelijke deel
heerste al snel vanaf het begin van de
stichting van het nieuwe koninkrijk onvrede
en een gevoel van achterstelling. De werk
loosheid was groot als gevolg van de
opkomst van de industrie en er was veel
armoede onder de lagere beroepsbevol
king. Ook wilde koning Willem I meer
macht over het onderwijs, dat in de zuide
lijke provincies bijna geheel in handen was
van de Rooms-Katholieke kerk.
Toen de eerste berichten over onlusten in
Brussel op het einde van augustus 1830
de noordelijke provincies bereikten, ont
stond er vooral verontwaardiging en onbe
grip. De onlusten verspreidden zich snel
naar andere grote steden, zoals Mechelen,
Leuven, Luik, tot zelfs Gent, Brugge en
Antwerpen toe. Toen het leger en de politie
de zaak niet meer in de hand konden hou
den, greep de koning in en verscheen er in
de Staatscourant een oproep Te Wapen!'
Hieraan werd door duizenden vrijwilligers
in het noorden, vooral in de grote steden,
spontaan en met veel geestdrift gehoor
gegeven. Maar voordat er een fatsoenlijk
leger op de been was gebracht, waren de
meeste grote steden in het zuiden al in
handen van de rebellen.
Op Walcheren werden de ontwikkelingen
met spanning gevolgd. De zuiderlingen
stonden bekend om hun wat vuriger tem
perament. Aanvankelijk zal men nog de
hoop hebben gehad dat de gevechten bij
de oude landsgrenzen in Zeeuws-Vlaande-
ren zouden ophouden, maar toen die over
schreden werden en de eerste benden in
IJzendijke en Schoondijke verschenen om
er de Brabantse vlag op de torens te plaat
sen, kwam het gevaar wel heel dichtbij. De
Westerschelde vormde nog wel een
natuurlijke barrière, maar de opstandelin
gen konden Walcheren ook gemakkelijk
via een omweg door Brabant en Zuid-
Beveland bereiken. Ook werden weieens
vissersboten (platbodems) gebruikt voor
een landing. De geruchtenmachine zal niet
hebben stilgestaan.
Vrijwilligers
Dat de verontwaardiging op Walcheren,
