met de inspanningen in het kader van de
landelijke campagne 'Erfgoed al goed' uit
2000? Toen is nota bene terecht het plan
bekroond om een wegeling op Zuid-Beve
land, de Biesterhoekse wegeling bij 's-
Heer Hendrikskinderen, beter toegankelijk
te maken.
Hoe valt dit verlies te rijmen met allerlei
vormen van beleid om het platteland juist
weer meer toegankelijk te maken, zodat
kleinschalige vormen van zogeheten recre
atief medegebruik mogelijk worden? Met
de nodige moeite en flink wat (gemeen
schapsgeld ontwikkelen we vandaag nieu
we voetpaden - waarvan het vooroorlogse,
nog niet herverkavelde eiland er ontelbaar
vele heeft gekend - en tegelijkertijd vernie
tigen we bestaande verbindingen.
Hoe valt dit verlies te rijmen met het over-
heidsstreven, voor het eerst verwoord in
de rijksnota Belvedere, om culturele plano
logie te bedrijven? Om bij nieuwe ontwik
kelingen die soms nu eenmaal onvermijde
lijk zijn, het oude in te passen of als uit
gangspunt te nemen in plaats van eerst
tabula rasa te maken, dat wil zeggen met
een schone lei te beginnen?
In een advies uit 1939 schreef Jac. P.
Thijsse: "De voetpaden geven op Walche
ren ongeloofelijk mooie wandelgelegen
heden. In stand houden, desnoods uitbrei
den." Thijsse kon toen niet voorzien dat
oorlogsinundatie en herverkaveling niets
van al dit moois zouden overlaten. Niets?
Vrijwel niets. Zouden alleen al niet deze
voorgeschiedenis en de uiterste zeldzaam
heid van wat wél overbleef, ons extra gierig
moeten doen zijn op elke meter authentici
teit? Maar wat doen we daarmee? We ver
nietigen anno 2002 ook die allerlaatste
meter.
Het ging daarnet over beschaving.
H. Cleyndert - even gedreven als beschei
den voortrekker op het gebied van natuur
en landschap - constateerde ooit: "Onge
twijfeld is de zorg, die een volk aan zijn
eigen landschap wijdt, voor een groot deel
als een weerspiegeling, als de maatstaf
van het innerlijke beschavingspeil van een
natie te beschouwen." Hoe beschaafd zijn
wij in Zeeland eigenlijk?
Maar misschien zijn het wel veel te grote
woorden voor zulke simpele weggetjes:
beschaving, en verduistering van erfgoed.
En is er ook eigenlijk wel iets nieuws
onder de zon, als je bemerkt dat het water
schap al eeuwen geleden verbood wege-
lingen oftewel "zoekwegen te verduijste-
ren" of te "verdonckeren"? Wat zul je je
anno 2002 dan druk maken om het verdui
steren van de allerlaatste weggetjes?
Aad de Klerk
De citaten zijn ontleend aan:
-J.C. van Schagen, 'Etude sentimentale' en
'Zeeuwsch begin', in: Flarden van wind, Arn
hem 1946;
- brief J.P. Thijsse, aangehaald in: A. Drijgers
en C.W. van Rabensivaaij, 'Een toekomst uit
water: plannen maken voor de Walcherse ruim
te', in: Water over Walcheren, Middelburg
1994;
- H. Cleyndert, 'De zorg voor het landschap',
in: Vijftig jaar natuurbescherming in Neder
land, Amsterdam 1956.
