namen, valt de bestuurders niet aan te
rekenen; wel een falend geallieerd opper
commando en een bezetter die in 1944
geen rekening meer met de burgerbevol
king hield.
Johan Francke
Hans Sakkers en Hans Houterman,
'Zoutelande in de Tweede Wereldoorlog.
Een dorp aan de Atlantikwall', Zoutelande/
Middelburg 2002, 112 pagina's, 12,50.
Werken met Zeeuwse kaarten
Bij veel mensen tref je tegenwoordig aan
de muur een historische kaart in een of
andere vorm aan. Veelal gaat het alleen
om een aardige wandversiering, maar bij
sommigen speelt ook belangstelling voor
de omgeving van voorouders en meer in 't
algemeen voor ons cultureel erfgoed een
rol.
Met name voor deze categorie werd op 11
juni j.l. onder grote belangstelling in de
Zeeuwse Bibliotheek het boek Werken met
Zeeuwse kaarten ten doop gehouden. Een
exemplaar van het boek werd ook aange
boden aan de Zeeuwse heemkundige krin
gen.
In de inleiding van eindredacteur A.P. de
Klerk wordt duidelijk gedefinieerd dat het
om topografische (weergave van een
bepaald gebied) en niet om thematische
(weergave van een bepaald onderwerp in
een gebied) kaarten gaat, al vormen bij
voorbeeld kadasterkaarten een grensge
val. Verder komt alleen Zeeuwse topografie
aan de orde.
Vervolgens wijdt Y.M. Donkersloot-de Vrij
een hoofdstuk aan kaarten en kaartma-
kers. In de eerste helft van de zestiende
eeuw groeide de belangstelling voor kaar
ten, die als topografische informatie de
beschrijvingen gingen verdringen. Naast
handgetekende kaarten werd tot in de
twintigste eeuw de kopergravure-techniek
toegepast. De auteur wijst op de tweede
ling overzichts- en detailkaart. Indien de
gebruikte schaal kleiner is dan 1:50.000, is
er sprake van een overzichtskaart die een
globaal beeld geeft van de topografie.
Overigens is het gebruik van de schaal
(verhoudingsgetal) pas in de eerste helft
van de negentiende eeuw bij de vorming
van het kadaster sterk toegenomen. Daar
voor werkte men veelal met de schaalstok,
meestal onderverdeeld in mijlen of roeden.
Van groot belang is de mate van nauwkeu
righeid van een kaart. Hierbij moet vooral
worden gelet op de chronometrische
nauwkeurigheid. Hiermee wordt ten eerste
bedoeld dat de kaart de situatie op het
moment van vervaardiging dient weer te
geven, ten tweede de meetkundige nauw
keurigheid waaronder wordt verstaan de
juiste weergave van afstanden en hoeken,
en tot slot de topografische nauwkeurig
heid, met andere woorden: zijn zaken weg
gelaten of wellicht toegevoegd. Het oor
spronkelijk doel waarvoor de kaart werd
vervaardigd, is de belangrijkste factor die
de betrouwbaarheid bepaalt.
Het volgende hoofdstuk, een coproductie
van de twee eerdergenoemde auteurs,
handelt over de verschillende soorten
kaarten. De auteurs komen tot een inde
ling in elf soorten, te weten:
- kaarten van het gehele land;
- kaarten van provincies, gewesten en
gemeenten;
- kaarten van heerlijkheden en buiten
plaatsen;
- kaarten van waterschappen en polders;
