Nieuwe uitgaven
'k heleze
Zoutelande en de Atlantikwall
Dé autoriteiten op het gebied van de strijd
om de Atlantikwall in Zeeland en Vlaande
ren, Hans Sakkers en Hans Houterman,
hebben zich van hun taak gekweten om de
bezoekers van het nieuwe bunkermuseum
in Zoutelande aanvullend te informeren
over de krijgsverrichtingen rondom dit
dorp. Naast een uitvoerige literatuurstudie
hebben de auteurs onderzoek gedaan in
de archieven en werd gebruik gemaakt van
dagboeken en interviews van en met inwo
ners van Zoutelande. Van de inhoud van
het boek is grosso modo een driedeling te
maken. Na een korte inleiding over de
bezetting volgt het grootste deel over de
opbouw van de Atlantikwall in Zoutelande
en omgeving, waarbij wordt ingegaan op
de constructie van de - naar opera's van
Richard Wagner vernoemde - steunpunten
Lohengrin en Meistersinger. Het is jammer
dat de auteurs niet meer zijn ingegaan op
hetgeen tijdens de oorlog in het dorp
gebeurde. Het was interessant geweest
om een meer analytische vergelijking te
maken tussen de opstelling en mentaliteit
van de bewoners ten opzichte van de
bezetter, in vergelijking met wat Kramer-
Vreugdenhil in haar Eilandbewoners
schreef. Vervolgens komen de inundatie en
de bevrijding van Zoutelande aan bod, dat
door de veelal beschrijving van ooggetui
gen een aangrijpend stuk leeswerk is
geworden. Tot slot volgt de nasleep van de
oorlog; een belangrijke periode voor het
dorp die gelukkig niet door de auteurs over
het hoofd is gezien. In dit deel komen het
opruimen van de munitie, het identificeren
van de dodelijke slachtoffers en het over
brengen van graven aan bod. Maar ook
het probleem van de enorme hoeveelheid
bunkerfortificaties in de duinen. Hier blijkt
hoe weinig er nog over is van deze soms
bijzondere bunkerbouw. Het is dan ook
goed dat de Stichting Bunkerbehoud zich
heeft ingezet voor het behoud van deze
overgebleven grijze getuigen van een stuk
Zeeuwse geschiedenis.
Aan de hand van talrijke foto's krijgt de
lezer een goed beeld van hoe Zoutelande
er voor, tijdens en na de bouw van de
Atlantikwall heeft uitgezien. Op de laatste
pagina's worden nog eens alle steunpun
ten, bunkers en versterkingen in een over
zicht gegeven en op actuele plattegronden
van het dorp weergegeven.
Het boek kent ook de nodige manco's. De
auteurs hadden zich beslist extra tijd
mogen gunnen met de afwerking van het
manuscript. De bronnenopgave is welis
waar compleet, maar archivalia, literatuur
en secundair bronnenmateriaal zijn op fou
tieve wijze weergegeven en helaas ont
breekt ook de annotatie naar de bronnen
en is het vaak onduidelijk naar welk tekst
gedeelte de bunkertekeningen verwijzen.
Het grootste bezwaar echter is de van
grammaticale en spellingfouten wemelen
de tekst en enkele geografische onvol
maaktheden.
Een wellicht onvoorziene maar grote ver
dienste van dit boek is dat de toenmalige
burgemeester Kodde, hoewel er op zijn
politieke inzichten na de oorlog nogal wat
valt af te dingen, in dit boek de lof krijgt die
hem als zorgzame burgervader toekomt.
Dat de inwoners uiteindelijk midden tussen
de strijdende partijen terechtkwamen en in
deze onbekende situatie vaak niet wisten
waar te schuilen en verkeerde beslissingen
