weken gingen de gevangenen op bezoek
bij hun kameraden in Bergen op Zoom,
waar toneelvoorstellingen werden gege
ven. Als bij slecht weer niet kon worden
gewerkt, werd er Engelse les gegeven.
De discipline en de verhouding met de
bewaking waren goed. Een arrestanten
lokaal was aanwezig. Kortom, het kamp
maakte op gemachtigde Ryner een goede
indruk.
Op 7 augustus 1946 was Ryner weer op
Walcheren. In Vlissingen bezocht hij onder
andere de 71 mannen van de Marine
Dienstgruppe, die bijna allemaal afkomstig
waren uit de Sovjetzone. Ryners bevindin
gen kwamen min of meer overeen met die
in Middelburg. Alleen de discipline liet in
Vlissingen enigszins te wensen over. De
gevangenen voerden niet altijd de orders
van hun meerderen uit. De vertrouwenslie
den drongen er bij Ryner op aan dat de
gevangenen nauwkeurige instructies zou
den krijgen over het gehoorzamen aan hun
meerderen.
Opheffing van het kamp
Eind oktober 1946 werd het kamp te Mid
delburg opgeheven en de daar nog aanwe
zige manschappen gingen naar Vlissingen.
Door het teruglopende werkaanbod mocht
in januari 1947 een deel van de Vlissingse
krijgsgevangenen naar Duitsland vertrek
ken. Tot de achterblijvers behoorden onder
anderen 37 man van de Marine Dienst
gruppe, die belast waren met de zuivering
van de kustlijn. Omstreeks augustus 1947
verliet het laatste detachement Duitsers
Walcheren. Na twee jaar zat het werk
erop!
Het aantal geruimde projectielen is niet
exact bekend maar moet enorm zijn
geweest. In de periode half juni tot half
oktober 1945 werden alleen al tussen
Westkapelle, Domburg en Oranjezon twin
tigduizend mijnen geruimd en in Vlissingen
drieduizend. Na het herstel van de dijken
werden in het drooggekomen gebied de
mijnenvelden geruimd. Ook daarbij zijn
duizenden mijnen onschadelijk gemaakt,
zodat het totale aantal zeker tussen de vijf
tig- en zeventigduizend ligt. Bovendien
werden honderden tonnen munitie afge
voerd of tot ontploffing gebracht en werd
het nodige civiele werk verricht. Het inzet
ten van Duitse krijgsgevangenen op Wal
cheren is dan ook van groot belang
geweest.
Jules Braat
Geraadpleegde bronnen
- Centraal Archievendepot Defensie, Rijswijk:
Archief M.M.O.D. en Archief Staf B.N.S
- Explosieven Opruimingsdienst, Culemborg:
kaarten, mijnenveldrapporten e.d.
- Nationaal Archief, Den Haag: archief Naval
Disarmament Control Staff 1945-1950.
- Internationaal Rode Kruis, Genève, Zwitser
land: visitatierapporten.
- Instituut Militaire Geschiedenis, Den Haag:
diverse publicaties.
- Ministerium des Innern, Bonn, Duitsland:
Dokumentation Die Deutschen Kriegsgefange-
nen im Gewahrsam der Niederlande 1945-
1947.
- Zeeuws Archief, Middelburg: Provinciale
Zeeuwsche Courant, Vrije Stemmen.
- Gemeentearchief Vlissingen: dossier gevaar
lijke voonverpen Tweede Wereldoorlog.
- Will Berthold, 'Parole Heimat', München
1984.
