funeraire cultuur en haar stenen en groene archief (grafmonumenten en begraafplaat sen), heeft De Terebinth het initiatief geno men voor het uitbrengen van de reeks funeraire cultuur. Nu is van deze funeraire cultuurreeks een boekje verschenen over Middelburg, geschreven door Martin van den Broeke. Zerken op de Portugees-Joodse begraafplaats aan de Jodengang te Middelburg. (Foto C. Henning, Zeeuzus Archief, Historisch-topogra- fische atlas Middelburg, HTAM-B-0680I) "Als gras en hooi is hier des mensen leven." Deze tekst staat op een grafmonu ment in Arnemuiden. De Zeeuwse ge schiedenis laat zien dat die uitspraak niet overdreven was. Oorlogen en overstromin gen hebben Zeeland en ook de omgeving van Middelburg veelvuldig geteisterd. Oor logen die complete kernen als Brigdamme, Nieuwerkerk en Schellach, met hun graf monumenten, zelfs van de kaart hebben geveegd. Het boekje heeft de lay-out van een gids, maar is veel meer dan dat. Het is een inte ressante, goed leesbare inventarisatie van de vele grafmonumenten en begraafplaat sen die Middelburg, Sint Laurens, Nieuw en Sint Joosland en Kleverskerke rijk zijn. Een systematische inventarisatie waarin de geschiedenis van de oprichting, van de aanleg en van de wetenswaardigheden tot op heden wordt beschreven, met daarbij per begraafplaats een selectie van aldaar begraven dan wel bijgezette perso nen. Het boekje begint met een vrij korte inleiding van drie bladzijden. Maar ook binnen de specifieke beschrijvingen komen we nog ach tergronden tegen die samen met de echte inleiding een overzicht vormen van het begraven in en om de stad Middelburg. De inleiding loopt dus door het hele boekje. Dat heeft zijn nadelen: je bent verplicht het hele boekje te lezen om die algemene kennis te vergaren, het voordeel is natuurlijk dat ook de afzonderlijke begraafplaatsen en grafmo numenten in een context geplaatst worden. Het is een heel interessant boekje en opge merkt mag worden dat hier vorm en inhoud echt bij elkaar horen. Er moet namelijk een grote hoeveelheid werk verzet zijn om aller lei detailinformatie over de begraafplaatsen en personen boven tafel te krijgen. Het boekje schenkt niet alleen aandacht op welke manier de begraafplaatsen werden uitgebreid of ontwikkeld, maar kent ook andere interessante wetenswaardigheden. Wat te denken bijvoorbeeld over een orna ment van het familiewapen van Johan Pie- ter van den Brande, dat nu op de hoek van het Kleverkerkse kerkhof ligt maar tot 1940 de bekroning vormde van de voorgevel van de vroegere provinciale bibliotheek aan de Middelburgse Lange Delft? Of funeraire

Tijdschriftenbank Zeeland

de Wete | 2006 | | pagina 42