funeraire cultuur en haar stenen en groene
archief (grafmonumenten en begraafplaat
sen), heeft De Terebinth het initiatief geno
men voor het uitbrengen van de reeks
funeraire cultuur. Nu is van deze funeraire
cultuurreeks een boekje verschenen over
Middelburg, geschreven door Martin van
den Broeke.
Zerken op de Portugees-Joodse begraafplaats
aan de Jodengang te Middelburg. (Foto C.
Henning, Zeeuzus Archief, Historisch-topogra-
fische atlas Middelburg, HTAM-B-0680I)
"Als gras en hooi is hier des mensen
leven." Deze tekst staat op een grafmonu
ment in Arnemuiden. De Zeeuwse ge
schiedenis laat zien dat die uitspraak niet
overdreven was. Oorlogen en overstromin
gen hebben Zeeland en ook de omgeving
van Middelburg veelvuldig geteisterd. Oor
logen die complete kernen als Brigdamme,
Nieuwerkerk en Schellach, met hun graf
monumenten, zelfs van de kaart hebben
geveegd.
Het boekje heeft de lay-out van een gids,
maar is veel meer dan dat. Het is een inte
ressante, goed leesbare inventarisatie van
de vele grafmonumenten en begraafplaat
sen die Middelburg, Sint Laurens, Nieuw
en Sint Joosland en Kleverskerke rijk zijn.
Een systematische inventarisatie waarin
de geschiedenis van de oprichting, van de
aanleg en van de wetenswaardigheden tot
op heden wordt beschreven, met daarbij
per begraafplaats een selectie van aldaar
begraven dan wel bijgezette perso
nen.
Het boekje begint met een vrij
korte inleiding van drie bladzijden.
Maar ook binnen de specifieke
beschrijvingen komen we nog ach
tergronden tegen die samen met
de echte inleiding een overzicht
vormen van het begraven in en om
de stad Middelburg. De inleiding
loopt dus door het hele boekje. Dat
heeft zijn nadelen: je bent verplicht
het hele boekje te lezen om die
algemene kennis te vergaren, het
voordeel is natuurlijk dat ook de
afzonderlijke begraafplaatsen en grafmo
numenten in een context geplaatst worden.
Het is een heel interessant boekje en opge
merkt mag worden dat hier vorm en inhoud
echt bij elkaar horen. Er moet namelijk een
grote hoeveelheid werk verzet zijn om aller
lei detailinformatie over de begraafplaatsen
en personen boven tafel te krijgen. Het
boekje schenkt niet alleen aandacht op
welke manier de begraafplaatsen werden
uitgebreid of ontwikkeld, maar kent ook
andere interessante wetenswaardigheden.
Wat te denken bijvoorbeeld over een orna
ment van het familiewapen van Johan Pie-
ter van den Brande, dat nu op de hoek van
het Kleverkerkse kerkhof ligt maar tot 1940
de bekroning vormde van de voorgevel van
de vroegere provinciale bibliotheek aan de
Middelburgse Lange Delft? Of funeraire