Schoolorde
De schoolorde bepaalde aan welke eisen
scholen hadden te voldoen. De belangrijk
ste eis was dat de leerlingen in klassen
ingedeeld moesten zijn en dat ze voortaan
per groep, dus klassikaal, les zouden krij
gen. Het schoolbord deed zijn intrede. De
onderwijzer moest van zijn katheder af
stappen en zich tussen zijn
leerlingen begeven. Voor de
schoolmeesters, die ge
wend waren hun leerlingen
één voor één bij zich te roe
pen om ze te instrueren en
te overhoren, was dit angst
aanjagend nieuw. Vooral de
ouderen begonnen er niet
aan: ze bleven "verkleefd
aan het oude". Schoolopzie
ners hadden de taak de
meesters te controleren, zo
nodig te kapittelen en ze
ertoe te bewegen op de
nieuwe manier les te geven.
Beoordeling van de
Franse school
In het voorjaar van 1805 en
1806 bezocht de in Middel
burg wonende schoolopzie
ner A. van Deinse de Fran
se school. Enkele bewaard
gebleven verslagen geven
ons een indruk van de
werkwijze van Borking.3 Van Deinse deelde
mee dat de school "geheel en al op den
voet der Latijnsche scholen was gebragt",
waarmee hij bedoelde dat de leerlingen,
net zoals dat op de Latijnse school het
geval was, in klassen waren ingedeeld. Er
werd nauwkeurig aantekening gehouden
van bewijzen van "naarstigheid, onacht
zaamheid, onweetendheid en slegt ge
drag". Elke week moesten de leerlingen
een in het Nederlands gedicteerd opstel in
het Frans vertalen. Het aantal in één
maand gemaakte fouten bepaalde de
rangorde van de leerlingen van een klas.
Twee keer per jaar werden er overgangs
examens gehouden en werden er aan de
Onderwijs in natuur- en aardrijkskunde. (Gra
vure D. Veelwaard uit: A. Fokke Simonsz, 'De
wegen des levens' 1842, coll. F. van den Driest)
beste leerlingen prijzen uitgedeeld. Terwijl
vroeger een jongen gedurende zijn gehele
schooltijd slechts één keer een prijs kon
krijgen, was het nu zo geregeld dat ieder-
