bij plaatselijke leveranciers als ijzergieterij Boddaert Co., meubelfabriek Belderok en Van Roo, L. den Hollander, M.L. Polak en Van Renterghem en Zoon en bij zijn zwager, de timmerman P.L. van Miert. Ook werden diverse componenten in de eigen fabriek gemaakt. Wanneer de piano van alle onderdelen was voorzien, maakte Mes zelf de 'omkas- ting' en voorzag deze van zijn naamplaatje. Zijn kleinzoon, de kunstenaar Antoine Mes, heeft nog een verzameling van der gelijke plaatjes. Door de sterk stijgende vraag naar piano's en de toename van de concurrentie besloot Mes het productieproces te mechaniseren om makkelijker aan de vraag te kunnen voldoen. In 1888 liet hij een gasmotor van 4 pk plaatsen in zijn pianofabriek aan het Kerspel I 311 en reeds in 1890 werd de fabriek uitgebreid met de plaatsing van verschillende nieuwe werktuigen voor houtbewerking. Het aantal werklieden steeg naar negen. De vraag naar piano's bleef groeien en daarom werd in 1894 de gasmotor van 4 pk vervangen door een stoommachine van 8 - 10 pk, met een ketel van 12 - 14 pk. Deze installatie kwam te staan op de overdekte binnenplaats aan de Gravenstraat I 311Inmiddels was het personeelsbestand gegroeid naar twintig werknemers. In 1898 werden wederom nieuwe machines aangeschaft. Er kwamen Hiernaast: In 25 jaar tijd bouwde Antoine Mes vijfhonderd piano's. Ter gelegenheid hiervan werd een schilderij gemaakt. Daarop staat Mes afgebeeld met boven zijn portret een stoomma chine en eronder een piano en een werknemer aan het werk. Het kunstwerk hangt bij een kleindochter van Mes, die aan de Pottenmarkt in Middelburg woont, (foto Toon Franken) In de negentiende eeuw was de piano op concerten als solo- en begeleidings instrument niet meer weg te denken. Enkele personen die in die tijd in Mid delburg werkzaam waren in de piano branche: - Frederik Johannes van der Weele werkte als orgel- en klavecimbelbouwer, maar verrichtte ook reparaties aan piano's, al bouwde hij ze niet zelf. - Muziekonderwijzer J.W. Schuurmans was in 1839 agent voor de Engelse firma Broadwood Sons, de oudst bekende pianofabriek ter wereld (1728). - Christiaan Traut, een pianostemmer uit Den Haag, vestigde zich rond 1832 in Middelburg en zou ook piano's ge bouwd hebben. Hij overleed in 1836 en zijn zoon J.H.H. Traut vestigde zich in 1840 in Middelburg als pianomaker. - Een latere Middelburgse pianobouwer was de Duitser Pieter Joseph Limbach, die zich rond 1865 in de stad vestigde. Het bestuur van zangvereniging Tot Oefening en Uitspanning had een con tract met deze pianomaker, maar ver brak dat in 1874 vanwege aanhoudende klachten over zijn serviceverlening. speciale ruimten voor het door middel van stoom drogen van het hout en voor het lakken van ijzeren pianoramen. De piano fabriek kende de volgende afdelingen: zagerij, zangbodemmakerij, politoerwerk- plaats, een ruimte waar onderdelen voor kasten werden vervaardigd en een zaal voor het afregelen en stemmen. Het was heel vooruitstrevend dat fabriek, woonhuis en magazijn werden verlicht door elektriciteit, die vanaf 1898 in de fabriek zelf werd opgewekt. In 1900 be sloot Mes de fabriek met stoom te verwar-

Tijdschriftenbank Zeeland

de Wete | 2009 | | pagina 31