een strikte zondagsrust. Zondagsrust bete
kende dat men twee keer naar de kerk
ging en de rest van de dag binnenshuis
doorbracht. Bekend is dat Calvijn op zon
dag na de kerkdienst met zijn vrouw in een
bootje voer op het Meer van Genève.
Calvijn vond dat God alle dagen geëerd
moest worden en niet alleen op zondag.
Anderen, die strenger in de leer waren dan
Calvijn, waren van mening dat de zondag
stipt naar het vierde gebod (Exodus 20
vers 8 t/m 11) gevierd moest worden. In
plaats van te werken moest deze dag
gewijd worden aan God.
Twee kerkdiensten per zondag
Het is niet bekend wanneer is besloten dat
de zondag gevierd moest worden met
minimaal twee kerkdiensten. Blijkbaar werd
hierover op Walcheren verschillend ge
dacht. In december 1610 werd op de ver
gadering van de classis Walcheren gezegd
dat in sommige dorpen "de namiddaech-
sche predicatiën" tijdens de oogst- en win
terperiode niet plaatsvonden. Men besloot
de kerkenraden uit die plaatsen uit te nodi
gen en te vragen waarom de middagdienst
niet elke zondag werd gehouden. Deze
vergadering vond plaats in januari 1611 en
hiervoor waren de kerkenraden van Bigge-
kerke, Gapinge, Grijpskerke, Meliskerke,
Oostkapelle en Serooskerke uitgenodigd.
De classis vroeg naar de reden dat "de
namiddaechsche predicatiën in den ougst
ende in de winter" niet werden gehouden.
Die reden wordt niet genoemd, maar had
ongetwijfeld te maken met het feit dat de
boeren in de oogsttijd de zondagmiddag
wilden gebruiken om hun oogst binnen te
halen en dat zou betekenen dat men zich
niet aan het vierde gebod hield. In de win
terperiode waren veel wegen op Walche
ren zo goed als onbegaanbaar. Hierdoor
waren kerken, vooral voor mensen die bui
ten de dorpskern woonden, moeilijk be
reikbaar. Eén kerkdienst op zondagmorgen
vergde voor mensen van buiten de dorps
kern al veel tijd en moeite om bij te wonen.
De classis behandelde het onderwerp
weer in juni 1611. Het antwoord van de
classis was duidelijk: "De namiddaechsche
predicatiën op de dorpen en sullen voort-
aen niet meer naergelaten mogen worden
in den ougst off in den winter ende sullen
alle dienaren [predikanten] met hare
kerckenraden haer uutertse beste doen
om de lieden tot neerstich commen na het
gehoor te brengen."
Zondagsviering
in Middelburg en Vlissingen
Uit de notulen van de Middelburgse ker
kenraad en die van de classis Walcheren
blijkt dat de zondagsviering in Middelburg
ook te wensen overliet.
Het 'duinrijden' op zondag was een terug
kerend agendapunt op de vergaderingen
van de kerkenraad. Sommige lidmaten
reden met paard en koets naar de duinen
om zich te vermaken in plaats van naar de
kerk te gaan. Het stadsbestuur zou ge
vraagd worden om dit te beletten door op
zondag de poorten tussen acht uur 's mor
gens en half vier 's middags gesloten te
houden. Verder zouden de lidmaten die
aan het duinrijden hadden meegedaan,
door de kerkenraad vermaand worden.
Op verzoek van de kerkenraad van Middel
burg werd in 1616 het duinrijden op zon
dag op de agenda van de classis Walche
ren gezet. De kerkenraad van Middelburg
vroeg de broeders in de dorpen iedereen
uit Middelburg aan te houden die met
paard en koets door het dorp reed en hen
