59
1. Anton M.M. van Haperen, 'Een wereld van
verschil, landschap en plantengroei van de dui
nen op de Zeeuwse en Zuid-Hollandse Eilan
den', Zeist 2009.
ren. Bosbouw was, zeker voor schrale
grond, een beter en nuttiger alternatief.
Geleidelijk aan kwam er zo een zekere dif
ferentiatie in het economisch duingebruik.
Naast hakhout (els en wilg) werden eiken
en essen aangeplant voor timmerhout. Dat
hing ook samen met de wens van buiten-
plaatsbezitters om een manteling te kun
nen aanleggen van opgaand loofhout. Er
kwamen experimenten met naaldhoutbos-
sen in de duinen. Ook veranderden na de
Franse tijd de eigendomsverhoudingen. De
economisch belangrijker delen kwamen in
particulier bezit of waren ondergebracht in
de Kroondomeinen. Staatsdomeinen be
hield de opbrengstarme buitenduinen en
had grote moeite om er pachters voor te
vinden. Dat hing zeker ook samen met het
feit dat de pachters geacht werden op te
treden tegen de grootschalige verstuivin
gen van de duinen. Hier en daar zijn in het
duingebied nog grenspalen te vinden die
aangeven waar het Staatsdomein eindigt
en het Kroondomein begint.
Aan het eind van de negentiende eeuw
werd in het vroon bij Oostkapelle een een
denkooi, Slikkenbosch, aangelegd en
kwam er een kippenhouderij. Het was ook
de periode waarin geëxperimenteerd werd
met bollen- en kruidenteelt. In de tweede
helft van de negentiende eeuw werd recre
atief medegebruik een item: er werd een
fietspad aangelegd op de vroondijk van
Zeeduin naar Oostkapelle. Inmiddels werd
ook de betekenis van de duinen voor de
drinkwaterwinning onderzocht en na een
vergeefse poging door de Middelburgse
ondernemer Dirk Dronkers - het lukte hem
niet om de stuifduinen te beteugelen - ver
wierf de gemeente Middelburg aan het
eind van de negentiende eeuw daarvoor
het duingebied tussen Oostkapelle en
Vrouwenpolder. Met de waterwinning werd
ook de beplanting en bebossing ter hand
genomen.
Ook de waterwinning is alweer verleden
tijd. Natte duinvalleien zijn in ere hersteld
en het duingebied is nu vooral natuurge
bied, met beweiding van de vronen.
Valt er ten slotte nog iets te wensen? Voor
Walcheren ligt herstel van grootschalige
verstuivingen niet voor de hand, maar her
stel van kleinschalige verstuivingen is ze
ker een mogelijkheid om de ontwikkeling
van soortenrijke duingraslanden een hand
je te helpen. Daarvoor is het overigens ook
nodig dat er veel meer konijnen in de dui
nen terugkomen.
Leo Faase
