Mobilisatie
en vluchtelingen
De Eerste Wereldoorlog in Middelburg
De herinneringen aan de Eerste Wereld
oorlog die schoolmeester Van Drunen op
tekende geven ons een indruk van hoe het
er in die tijd aan toeging. Door
middel van losse fragmenten en
anekdotes laat hij ons zien hoe die
oorlog hem, werkend en wonend
in Middelburg, raakte. De beschrij
vingen zijn niet uitgebreid, Van Drunen had
in die tijd meer aan zijn hoofd dan alleen
het observeren van 'de toestand'.
Eind 1916 overleed zijn vrouw. Zijn zuster
Corrie zorgde nadien voor het huishouden,
maar zij emigreerde in augustus 1917 met
haar verloofde naar Amerika. Van Drunen
zelf verhuisde in 1918 naar Vlissingen,
waar hij introk bij het gezin van zijn zwager
Johannes de Groot die daar als predikant
beroepen was.
De kranten toonden in die tijd een voor
zichtige verdeeldheid: óf een voorzichtige
neutraliteit óf een voorzichtige pro-Duitse
óf een voorzichtige pro-Franse houding.
Van Drunen daarentegen beschouwt de
stemming in Middelburg als beslist pro-
Belgisch, veroorzaakt door het brute Duit
se optreden en het lot van de vluchtelin
gen. De ondertoon van zijn observaties is
die van een oorlog op afstand, maar die
toch ook heel dichtbij komt: "In Middelburg
ging alles onder het doffe gerommel van
de kanonnen zijn gewone gang. Dit geluid
kwam van het IJzerfront."
De oorlog breekt uit
Voor de meeste Middelburgers was het uit
breken van de oorlog ver van hun bed,
maar Van Drunen zat er bij toeval heel
dicht op. Hij studeerde voor de akte l.o.
Frans, ondanks zijn - naar eigen zeggen -
matige aanleg voor talen. Vóór het monde
ling examen, dat in augustus 1914 zou
worden afgenomen, wilde hij nog een cur
sus in Luik volgen omdat het
VAN DRUNEN- grootste deel van de opleiding
trilogie bestond uit schriftelijke zelfstudie.
Midden juli reisde hij daar naar
toe. Er was een twintigtal cursis
ten, meest Duitsers, en Van Drunen was
de enige Nederlander.
Rond 22 juli begon voor hem in Luik de
oorlogsdreiging voelbaar te worden. Bij
een wandeling in de omgeving zag hij dat
de forten, die in een gordel rond de stad
lagen, in gereedheid werden gebracht.1 De
geschutskoepels werden omhooggezet en
de lopen van de kanonnen staken naar
buiten. Ook werden er allerlei verdedi
gingsmaatregelen getroffen zoals het aan
brengen van prikkeldraadversperringen en
zandzakken en het slechten van heggen
om het schootsveld vrij te maken. De bur
gerbevolking in Luik was bang en winkels
werden gesloten. De Duitsers die de cur
sus Frans volgden, werden naar huis ge
roepen: mobilisatie.
Ongerust geworden probeerde Van Dru
nen informatie te krijgen over de toestand
in Nederland, maar er kwamen geen be
richten meer door. Op 29 juli besloot hij
naar huis terug te gaan. Op het station van
Luik kwam hij in een propvolle trein te
recht, de laatste die naar Maastricht ging.
Het lukte hem de grens over te komen,
maar het vervolg van de reis gaf grote pro
blemen. In Sittard moesten alle reizigers
uit de trein, die werd gevorderd voor mili
tair gebruik. Vijf uur lang bracht Van Dru
nen zittend op zijn koffer op het perron
door, totdat eindelijk een andere trein de
