PUBLICATIE.
-
Publicatie van het stadsbestuur van Middel
burg betreffende het afzonderlijk houden van as
van het verdere vuilnis, 20 oktober 1770.
(Zeeuws Archief, Ordonnanties Stad Middel
burg, inv.nr. 18, nr. 87)
1. P.S. Allen, 'Erasmus' relations with his
printers', 1915 (www.library-oxfordjournals-
org/cgi/repri nt/TBS-13/1/297-pdf)
2. Zeeuws Archief (ZA), Archief Polder Wal
cheren (APW) 1511-1870, inv.nr. 3,f. 88r en v.
3. W.S. Unger, 'Rechtsbronnen van Domburg',
in: 'Verslagen en Mededeelingen der Vereeni-
oude Walcherse uitwateringssluis in Veere
de laatste snik had gegeven, was het ge
volg een grote stank in de stad. Het pol
derbestuur tekende voor een nieuwe sluis,
op voorwaarde dat Veere zou zorgdragen
voor het dempen van de oude sluis en van
de "stinckende grachten ofte dilfven streck-
Tot het afzonderlyk houden van de ASCH
van de verdere VUILNIS.
BALLIU, BUR.GEMEESTER.EN, SCHE-
PENEN en RADEN der Stad Middelburg in Zeeland, alle de gee-
nc, die deze zullen zien of hoorcn lezen, SaintI doen te weten, dat
Wy te meermalen in crnflige overweging genomen hebbende de midde
len, om dezer Stads Finantien, zoveel mogelyk, te ontlasten van het geen
jaarlvks te koste moet worden gelegd tot het weghalen zo van de Straatmcst, als van
de Atch en Vuilnis uit de Huizen vandcBorgcis en Ingezetenen dczerStad, hetgeen
een vry aanmerkclykc lomme bedraagd, tcrwyl het zelve in andere Steden, en vooral
in de Provincie van Holland, zo met tot voordeel, immers tot veel minder bezwaar
der Stedelyke Finantien gelchied, 't geen veroorzaakt word, doordien men aldaar den
Asch afzonderlyk van andere Vuilnis bewaard, en door afzonderlyke Karreluiden
doed afhalen, nebben na rypc deliberatie goedgevonden en verdaan, in die billvke
verwagting, dat de goede Burgers en Ingezetenen dezer Stad zich geern naar deze On
ze falutaire ordres, (trekkende tot afinvding van onnodige kosten, zullen fchikken, te
ordonneeren, zo als wy ordonneeren oy deze, dat voortaan, te rekenen met den eers
ten van de aanlfaandc Maand November, eiken een ygelyk, dien de huishouding aan
gaat, of die de bezorging daarvan heeftzal verpligc zynzo als in andere Steden ge-
praftifcerd word, de Ascli en Vuilnis van malkandcrcn afgezonderd te houden of doen
liouden, en dezelve aan de Karreluiden, die daar toe afzonderlyk om zullen ryden
over tc geven.
En op dar dit Ons heilzaam oogmerk door de onwilligheid van zommige Ccgecn
Wy nochtans in 't minste niet vcrwagten) niet worde verydeld en te leur gefield, zo
verbieden Wy wel cxprcsfclyk by dezen ccnige Asch en Vuilnis met malkandcren
vermengd aan de Karreluiden over te geven, gelyk Wy mede dezelve Karreluiden
Ichcrpclvk verbieden zodanige vermengde Asch en Vuilnis op hunne karren of wa
gens tc laden, maar in tegendeel gelasten dezelve af tc wyzen, op een boete van tien
khcllingcn Vlaams telken reizc, tc verbeuren zo door den genendie de Vuilnis over-
gcefdals door den Karretmn, die dezelve oplaad; ten prorytc van den Stads Onder
Ichouten 's Hccrcn Dienaarsdie de calange zullen doen, cn dewelke by deze uitdruk
kclyk worden bevolen daar op het oog te houdencn zonder aanzien van 1 erfoonen
de fchuldigcrecalangcrcn, mitsgaders de boete tcdocn betalen. En zullen de Huis
Houders of Huishoudltcrs voor Hunne Bediende moeren inftaandoch de boeten van
dcrzclver Huur vermogen te korten. Eindclmg hebben Wy nog goedgevonden de
boetenby Onze vorige Publication tegen het werpen van Asch cn Vuilnis op 's Hce-
ren llraten geftatucerdte verdubbelen.
En op dat niemand hier van eenige ignorantie zoude kunnen voorwenden, zal de
ze worden Gepubliceerd cn Gcadfigccrd, daar het zelve gewoon is te gefchicden.
Aldus Gedaan en Gearrefleerd in het Collegie van Weth en Raad der Stad
Middelburgden 20 OÖobcr j 770.
(Onderftond) My Prafent,
(Was Getekend) JACOB JAN BOGAARD.
Te Middelburg, by J: J: CALLENFELS, A: L: Zoon,Stadsdrukker,
Boek- en Papier-verkoopcr, op den Langenburgtover de Wal.
ende naer de zelve sluys".12 Dempen was
in 1460 kennelijk ook de enige remedie
voor de Monnikengracht naast de Middel
burgse abdij. "Omme den stanck aldaar te
benemene" werd de waterloop met zand
en aarde volgestort.13
In uitzonderlijke omstandigheden konden
vuil en stank zelfs onze voorouders te veel
worden. Dat was bijvoorbeeld het geval in
tijden van oorlog(sdreiging), als veel platte
landers met hun vee de wijk hadden geno
men naar de stad. In Arnemuiden werden
in 1575 veel "vuile goten en stinkende
mesthoopen" opgemerkt. Het stadsbestuur
constateerde in 1576 dat "door verstopping
van goten en mesthopen in dezen zomer
stanken opstijgen met gevaar van versprei
ding van de kwade ziekte". Een jaar later
hadden afgekondigde maatregelen nog
geen effect gesorteerd." Middelburg
kampte met hetzelfde probleem. Daar
zorgde eind 1572 de mest van koeien en
ander vee kennelijk voor zoveel hinder, dat
ingrijpen geboden was.15
Ten slotte, zo ga je je afvragen: de mensen
zelf, welke geuren verspreidden zij eigen
lijk? Wel, de mensen... Maar dat is een
heel ander verhaal...
Aad de Klerk
(Eerder, maar zonder bronnenverantwoor-
ding, verschenen in de PZC van 6 mei
1997.)
