54
Leo Faase
Na de Elizabeth werden er nog drie zee
bonken gebouwd bij Geleijns: de Avontuur
(1914), weer een Elizabeth in datzelfde
jaar, en de Marigje (1915). Dat zijn de vier
schepen waarover Koppejan en Helmich
hun boek schreven. In het boek gaan ze
uitgebreid in op de geschiedenis van elk
schip, maar daar was op deze avond geen
tijd voor.
Koppejan gaf ons aan de hand van interi
eurfoto's een inkijkje in het wonen en leven
aan boord, zowel vóór als na de moderni
sering van de schepen. Want aan moderni
sering en motorisering zijn de vier steen-
bonken niet ontkomen. Eerst werd een
Deutz benzine- of dieselmotortje aange
schaft voor de aandrijving van de strijklier
en de ankerlier, later ook een zijschroef
met meestal een 'liggende' Deutz voor de
aandrijving. De zijschroef werd meestal
aan stuurboord bevestigd en maakte het
schip minder afhankelijk van de wind. On
danks deze motorisering bleef de wind de
hoofdvoortstuwing. De Avontuur was de
laatste van de vier die een zijschroef kreeg
en wel in 1938, de Marigje (toen de Ver
trouwen) was in 1934 al volledig gemotori
seerd voor de vaart op de Rijn. De eerste
Elizabeth heeft als de Catharina daaren
tegen nog tot 1954 met zeilen en een zij
schroef gefunctioneerd. Volledige motorise
ring volgde ook voor de anderen. En dat
betekende dat de masten en het zeiltuig
verdwenen en meestal ook dat roef en
stuurhut werden verbouwd.
Hoe is het de schepen daarna vergaan?
De eerste Elizabeth, uit 1913, is in 1984
weggesaneerd en gesloopt. De Avontuur is
in de oorlog een jaar letterlijk ondergedo
ken in de Axelsche Sas, maar kon na de
oorlog gelicht en gerepareerd worden. Hij
vaart nog, evenals de beide andere
Zeeuwse klippers. Zij behoren nu tot de
bruine vloot. Elizabeth de tweede bevaart
met Marigje (nu als de Alliantie) het IJssel-
meer, beide als zeilcharterschip. De Marig
je was in 1973 met 14 meter verlengd
maar werd in 1996 weer tot de oorspron
kelijke lengte van 36,5 meter terugge
bracht. De Elizabeth is verrassend genoeg
een driemaster geworden. De geschiede
nis wordt daarmee wel een beetje geweld
aangedaan, maar het oogt mooi. De Avon
tuur is met authentieke tuigage terug in
Zeeland en vaart vanuit Goes. De Stichting
Zeeuwse Klipper Avontuur zoekt sponsors
en vrijwilligers. Het is maar dat u het weet.
De bevolking van Walcheren
in de periode 1795-1940
Na afloop van de jaarvergaderingen van
de Heemkundige Kring Walcheren is er al
tijd nog genoeg tijd voor een inhoudelijke
en wat meer diepgravende bijdrage. Zo
ook op donderdag 19 april 2012. Leo Hol-
lestelle was gevraagd een lezing te hou
den over de demografische ontwikkelingen
op Walcheren. Leo is daarvoor bij uitstek
de juiste persoon. Hij is archivaris bij het
Zeeuws Archief en was in die functie ook
projectleider 'digitalisering van de data van
oude bevolkingsadministraties'. Bovendien
is hij enorm geïnteresseerd in het onder
werp demografie.
Vanaf de Franse tijd is de overheid steeds
meer gaan registreren. De Fransen intro
duceerden in 1811 de burgerlijke stand
waarmee de registratie van geboorten,
huwelijksvoltrekkingen en overlijden van
alle inwoners van ons land werd vastge
legd. Daarnaast legden de Fransen ook de
