56
gaande periode. Dat had alles te maken
met de landbouwcrisis in Europa, dalende
landbouwprijzen met als gevolg daarvan
sterke mechanisering van de landbouw en
enige ontvolking van het platteland. Vooral
Vlissingen, met scheepswerf De Schelde,
profiteerde van de opkomst van nieuwe in
dustrieën. Na de Tweede Wereldoorlog
neemt de bevolking van Vlissingen en ook
die van Middelburg weer sterk toe. Vlissin
gen is gemeten over de jaren 1830-1940
de dichtstbevolkte plek van Walcheren; er
wonen gemiddeld bijna 1.900 mensen per
vierkante kilometer, terwijl in diezelfde pe
riode Vrouwenpolder en Gapinge met 54
personen per vierkante kilometer het dunst
bevolkt zijn.
Hoe nu verliep de bevolkingsgroei op Wal
cheren? Leo Hollestelle toonde die aan de
hand van cijfers over geboorte, huwelijk,
overlijden en migratie, de deelfactoren die
samen de bevolkingsgroei bepalen.
Na de Franse tijd neemt het aantal geboor
ten per jaar licht toe, met een flinke piek
aan het einde van de negentiende eeuw.
Gemiddeld genomen worden er op Wal
cheren zo'n 1.500 kinderen per jaar gebo
ren. De Belgische Opstand in 1830 en de
hongerwinter van 1845/'46 zorgen voor
duidelijke dalingen. Die zien we weer terug
in de Tweede Wereldoorlog. De aanleg van
het Kanaal door Walcheren zorgt voor een
piekje omstreeks 1870, evenals het einde
van de Eerste en later van de Tweede We
reldoorlog. Kijken we per jaar, dan worden
de meeste kinderen geboren in januari en
september, ofwel er lijkt sprake van een
grotere voorjaars- en winterconceptie. In
de zomer en het najaar had men het ken
nelijk te druk met andere zaken.
Huwelijk en geboorte volgen elkaar veelal
op. Er is dan ook een sterke samenhang:
een piek in het aantal huwelijken na de
Franse tijd leidt tot een geboortegolfje. Een
dal in het aantal huwelijken na de Belgi
sche Opstand leidt tot een daling van de
geboorten. Ook beide wereldoorlogen zor
gen voor dalen tijdens, en voor pieken in
huwelijk en geboorte na afloop ervan. Het
aantal huwelijken neemt in de negentiende
eeuw toe van 300 tot 400 per jaar. In de
twintigste eeuw is de toename nog wat
sterker, tot een voorlopig hoogtepunt in de
jaren zeventig van 900 huwelijken. Mei is
een populaire maand om te trouWten maar
ook oktober, dus na Liesjesdag wanneer
de contracten van de knechten en meiden
aflopen c.q. vernieuwd moeten worden, is
populair als trouwmaand. De huwelijksleef
tijd ligt in die tijd gemiddeld op 26, 27 jaar,
maar kent grote variaties. Ook (hertrou
wen op hoge leeftijd was niet zeldzaam.
Wel zeldzaam is het huwelijk in 1831 van
een 24-jarige koperslager uit IJsselstein en
een 70-jarige Middelburgse.
Endogamie betekent dat men veelal trouwt
met een partner uit de eigen stand, met
hetzelfde geloof, of uit hetzelfde dorp of
dezelfde regio. Welnu, dit verschijnsel was
in Zeeland en op Walcheren zeer sterk.
Men trouwde binnen de eigen stand en
binnen de eigen regio. Op Walcheren
trouwde 74 procent van de bruiden en
bruidegoms met een partner van het ei
land. Op het platteland komt men vaak niet
verder dan het eigen dorp. Vooral de man
nen zijn erg dorpvast, de vrouwen (en die
zijn in de periode 1811-1935 in de meer
derheid) moeten wat vaker uitwijken naar
een bruidegom van elders. Zo nemen in de
genoemde periode 100 van de 189 brui
degoms uit Aagtekerke een bruid uit dat
zelfde dorp, slechts één bruidegom zoekt
het buiten Walcheren. Van de 299 Aagte-
