(Anti)monumentenfotografie
De oudste serie foto's van de Grote Kerk in Veere
Jnpzottiflt stutita.
Protest tegen de voorgenomen afbraak van de
Grote Kerk in Veere door "wandalen"Inge
zonden briefin de Middelburgsche Courant, 3
februari 1875. (ZB, Krantenbank Zeeland)
De Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk te
Veere zou worden gesloopt. Daar leek
geen ontkomen aan, het wetsontwerp was
gereed. Toch wilde de Tweede Kamer
eerst meer informatie over de architectoni
sche waarde van het gebouw. Zo kreeg de
Middelburgse fotograaf Carl Wilhelm
Bauer in 1875 opdracht voor de vervaardi
ging van een serie foto's. De foto's beho
ren tot de vroegste Zeeuwse monumen
tenfotografie.
Het wetsontwerp voor de verkoop (en
daarmee de sloop) van de kerk was al in
1874 ingediend. Het rijk zou het bouwwerk
uit de vijftiende eeuw verkopen aan de
plaatselijke hervormde gemeente. Voor de
Veerenaren was het een uiterst aantrekke
lijke overeenkomst. De aankoop, een be
drag van 1.403,-, werd gemakkelijk te
rugverdiend want de voorgenomen sloop
zou wel 30.000,- kunnen opbrengen!
Protest
Rijksarchitect Pierre J.H. Cuijpers (1827-
1921) en referendaris voor de Kunsten en
Wetenschappen, jhr.mr. Victor E.L. de
Stuers (1843-1916), waren prominente
pleitbezorgers voor behoud van belang
rijke historische bouwwerken. Zij werden
weliswaar benoemd in het College van
Rijksadviseurs voor de Monumenten van
Geschiedenis en Kunst, maar hun benoe
ming kwam net te laat om hun invloed nog
te kunnen uitoefenen op de verkoop van
de Veerse kerk. Hoewel het wetsontwerp
al was ingediend, besloten zij toch actie te
ondernemen. Ze brachten een ongevraagd
advies uit aan de minister van Binnenland
se Zaken en aan de minister van Finan
ciën.
Verder schreef De Stuers brieven aan de
Oudheidkundige Commissie van het
Zeeuwsch Genootschap der Wetenschap
pen in Middelburg en aan het Koninklijk
Oudheidkundig Genootschap in Amster
dam, waarin hij opriep tot het sturen van
De bërlt to Veere.
Onlangs werd een wetsontwerp ingediend tot bekrach
tiging van den verkoop der groote kerk te Veere, thans
's rijks eigendom, aan de Nèdcrduitsche hervormde ge
meente aldaar. Do kerkelijko gemeente, welke voor dit
gebouw de som van /"1403 betaalt, hoopt cenige rente
uit dit voorschot te trekken. Het voornemen Ixsstaat
namelijk om de groote kerk te sloopen, zoodra
men die in handen zal hebbenen men verwacht dat
de afbraak omstreeks ƒ.30,000 kan opbrengen.
Het is ongcloofclljk dat terwijl wij 1875 schrijven
zulk een wandalisme mogelijk isen dat de regeering
daartoe medewerkt! Het ware nog begrijpelijk indien
de regeering eenig voordcel trok, maar ook dit is niet
het geval. Het rijk ontvangt slechts 1400en de
kerkelijke gemeente Veere zal het profijtjo van 30,000
trekken
De vrienden van oude Zeeuwsche gebouwen en de
beminnaars van de weinige fraaie monumenten welke
in Zeeland nog staan zullen met leedwezen dit bericht
vernemen.
Indien zij willen voorkomen dat de groote kerk van
Veere aan de baatzucht van eenige moderne wandalen
wordt overgeleverdmogen zij zich haasten tegen zulk
een gruwel te protesteeren. X.
petities naar Den Haag om het wetsont
werp niet te bekrachtigen. Tevens verzocht
hij de Oudheidkundige Commissie via de
Zeeuwse pers ruchtbaarheid aan de zaak
te geven.
Er werd inderdaad een - anonieme - brief
naar de redactie van de Middelburgsche
Courant gestuurd. Tegenwoordig zou een
anoniem schrijven niet op een opiniepagi
na verschijnen, maar in de negentiende
eeuw was dat geen probleem. In de brief
werd van leer getrokken tegen de rege-
