44 Een andere kwestie speelde in 1661. Koopman Mozes de Netto had van een schipper een "moorinneke" gekregen. De kerkenraad had gehoord dat De Netto van plan was het meisje als slavin naar Esse- quebo te brengen. Omdat het om een ge doopt meisje ging, was de kerkenraad van mening dat zij hier moest worden vrijgela ten. De kerkenraad vroeg het stadsbestuur De Netto op andere gedachten te brengen, ervoor te zorgen dat ze vrijkwam en dat er voortaan geen slaven en slavinnen aan jo den werden gegeven. In 1700 ergerde de kerkenraad zich we derom aan een joods huwelijk. Felix de Milaan was in Middelburg met de dochter van zijn zus, een volle nicht, getrouwd. Ook nu weer verzocht de kerkenraad het stadsbestuur het huwelijk nietig te verkla ren. Het stadsbestuur antwoordde zich hier niet mee te willen bemoeien. Wat de oorzaak van het vertrek van de Portugese Joden uit Middelburg is ge weest, is niet bekend. De teruglopende handel7 in Middelburg in de tweede helft van de zventiende eeuw kan een oorzaak zijn. Waren de Amsterdammers misschien verdraagzamer dan de Middelburgers en was Amsterdam dus een betere stad om het geloof te belijden? In Amsterdam werd in 1670 besloten een grote Portugese sy nagoge te bouwen. Conclusie Uit het voorgaande kan worden geconclu deerd dat het stadsbestuur van Middelburg de Portugese Joden goed gezind was, maar dat dat niet van de kerk kon worden gezegd. Vermoedelijk zag het stadsbestuur dat de joden bijdroegen aan de bloei van de stad, terwijl de kerk vond dat ze te veel afweken van hun opvattingen en bang wa ren dat de joden te veel invloed kregen. Gelukkig verstomde de kritiek van de kerk toen in de zeventiende eeuw joden uit Duitsland en Polen (Asjkenazische Joden) zich in Middelburg vestigden en in 1705 een synagoge aan de Sint Janstraat in ge bruik namen. Frans van den Driest 1. Een schild is een gouden Franse munt, die sinds 1337 in gebruik was. De munt werd ook wel zetelaar ofklinkaart genoemd. 2. Een Arnoldsgulden is een gouden munt van hertog Arnold van Gelre (1423-1465). 3. Een groot had de waarde van een halve stui ver. 4. Maraan is mogelijk afgeleid van het Spaanse 'marrano', varken. Het zou te maken hebben met het joodse verbod varkensvlees te eten. Met maranen worden Spaanse en Portugese Joden bedoeld die gedwongen waren zich tot het christendom te bekeren, maar die in het geheim hun joodse rituelen bleven gebruiken. 5. In 1492 dwong de katholieke korting van Spanje de joden zich tot het christendom te be keren of om het land te verlaten. In 1497 deed Portugal hetzelfde. 6. De oudste grafsteen is van 1656, de jongste van 1721. In totaal liggen er 93 joden begra ven. 7. In 1675 ging de West-Indische Compagnie failliet en mede hierdoor ook bijna de Stads- leenbank. Door het faillissement van de WIC verloor de bank zeven ton gouds. Geraadpleegde bronnen: - J. Becker, 'De Zeeuwse Smouzegangen'in: Zeeuws Tijdschrift 3,1981. - P.W. Sijnke (eindredactie), 'De sjoel van Zee land', 1994.

Tijdschriftenbank Zeeland

de Wete | 2013 | | pagina 52