22
Buiten de stadssingels ontstond zo een
randstedelijke rommelzone. Ook de Mid
delburgse historie laat dat zien, zij het op
kleinere schaal. Wie een aantal opeenvol
gende oude kaarten bekijkt, kan het pro
ces goed volgen. Een momentopname laat
een soort rafelrand zien. Een duidelijk
voorbeeld vormt de Jodengang en omge-
De theekoepel van De Griffioen, het buitenver
blijf van onder meer ].A. Schorer aan de Dom-
burgse watergang, april 2008. (foto Francke)
ving. Op kaarten als die van Goliath (1657)
en Hattinga (midden achttiende eeuw) is
dit gebied tussen Seisweg en huize De
Griffioen al goed herkenbaar. Het gemeng
de karakter blijkt vooral uit andere bron.
Begin 1693 verzoeken de "gelanden aan
het wegelinck daar de Jooden begraven
werden", aan het polderbestuur om op te
treden tegen ene Abraham de Crane. Die
heeft het weggetje met een hek afgeslo
ten. Kennelijk een oud probleem, waarover
de polderbestuurders zich al eerder had
den moeten uitspreken.2 Een jaar later
wordt duidelijk welke belangen hier spelen.
Dan beroepen verscheidene lieden "die
haare hoven hebben in den Jodeganck
buiten de Zeijs poorte", zich op een oud
gebruik om door een - dan gesloten - hek
over het bleekveld te mogen rijden.3 Nog
weer enkele maanden later zijn het enkele
Middelburgers, "hebbende haare speelho
ven aan het Joden kerckhof", die daar met
hun wagens willen kunnen komen.4
Hoe zo'n speelhofje aan de Jodengang er
precies uitzag, weten we niet. In een ver-
Hef sierhekwerk van Appie Drielsma in de Jo
dengang in Middelburg, maart 2013. (foto A.P.
de Klerk)
gelijkbaar gebied, aan de Middelburgse
singel halverwege Dam- en Koepoort, blijkt
in 1754 een 'koepel' onderdeel van zo'n
hofje te vormen.5
Favoriet was de locatie aan water. Ene Jo
hannes Jouw mag op zijn speelhof tussen
Seis- en Langevielepoort in 1758 een ka
mer aan de Domburgse watergang optrek
ken.6 Dat had hij ongetwijfeld afgekeken
van zijn 'grote' buurman J.A. Schorer. Die
mocht in 1732 een "somer huijs" bouwen
half boven diezelfde watergang.7 Het werd
de koepel die nog altijd valt te bewonderen
ter zijde van huize De Griffioen.
Wat er sindsdien in de Jodengang ook ver
anderde, de tastbare herinnering aan de
waarschijnlijk oudste functie is gebleven. In