5
stond afgebeeld die rustte op de borst van
een arend. Op de voordeur was ter plaatse
van het sleutelgat datzelfde schild rustend
op de borst van een dubbele arend afge
beeld, met de keizerlijke kroon daarboven.
Volgens Verheye van Citters heeft Middel
burg met grafelijke toestemming haar wa
penschild gekregen, waarbij het schild op
de borst van een zwarte arend rustte om
dat het gebeente van de rooms-koning Wil
lem II, graaf van Holland en Zeeland, in
1282 in de Abdij werd begraven. Die ade
laar werd door de koning in zijn schild ge
dragen.
Naast de enkele arend wordt ook de dub
bele arend gebruikt, maar niet door alle in
stanties. Regenten van het Arm- en Bur
gerweeshuis, alle publieke gebouwen en
ook het stadhuis zelf werden gesierd met
de dubbele arend. Deze dubbele arend
werd gevoerd door de Duitse keizer Maxi-
miliaan I, die voogd was van Karei V als
graaf van Zeeland (van 1505 tot 1516).3
Het Roomse Rijk had daarnaast een
rechtscollege in Middelburg en het wapen
van dit college voerde eveneens de dub-
belkoppige adelaar. Steden die bijzondere
betrekkingen met de keizer onderhielden
namen dit symbool dikwijls in hun eigen
wapen op. Zeeuwse voorbeelden daarvan
zijn Middelburg, Brouwershaven en Bres-
kens. Daarnaast komen ook adelaars voor
in de wapens van Arnemuiden, 's-Graven-
polder, 's-Heer Arendskerke en Buttinge,
maar deze hebben niets met de keizer te
maken.
Het stadhuis en het adelaarshuisje
Sommige van bovengenoemde plaatsen
hielden symbolisch één of meer levende
arenden in een arendshuisje voor het stad
huis. Zo ook Middelburg. Arendshuisjes
kwamen ook wel voor in andere plaatsen,
zoals in Zierikzee dat merkwaardigerwijs
helemaal geen arend in het wapen voert.
Hier hing een kooi boven de ingang van de
vleeshal aan de Meelstraat. De meeste
steden die de keizerlijke kroon en adelaar
in hun stadswapen voerden hadden een
gekooide adelaar in bezit. Deze adelaars
De begane grond van het stadhuis van Middel
burg. Aan de linkerzijde van het arendshuisje
is een luik of deurtje zichtbaar, ca. 1670.
(Zeeuws Archief, collectie KZGW, ZI-II 377a)
kregen op stadskosten te eten, maar wer
den wel dikwijls verwaarloosd. Gezien de
plaats van de vogelkooi pal naast de
vleeshal is het waarschijnlijk dat de Mid
delburgse arenden werden gebruikt voor
de keuring van het vlees dat in de hal
werd aangeboden of dan toch in ieder ge
val werden gevoed met het slachtafval dat
in de hal werd geproduceerd.
In Middelburg stond het arendshuisje, dat
in 1858 werd afgebroken, links op de hoek
van de Vleeshal. Die hoek werd vroeger de
Helm genoemd, naar de herberg die daar
in het verleden ooit heeft gestaan. Het
doodlopende stuk straat heet nu nog
steeds Helm.
Er zijn grosso modo drie afbeeldingen van
het arendshuisje bij het stadhuis. De eer
ste is een afbeelding of een bewerking
daarvan met de vroegste datering 1595.
