51
Rijckhals, Hendrick Berckman, Daniël de
Blieck, Abraham Blommaert en Laurens
Craen. Rijckhals is aan de vergetelheid
ontrukt door Joop Buma, oud-stadsdichter
van Middelburg, die in het geboortehuis
van Rijckhals aan de Dam woonde en een
boek over de 'schilderende magiër' schreef.
Berckman schilderde het huwelijksportret
van Michiel de Ruyter en zijn vrouw Anna
van Gelder in 1668, het jaar waarin Goed-
aert, tijdens alweer een pestepidemie,
overleed. De architect Daniël de Blieck
werd vooral bekend door zijn imposant ge
schilderde kerkinterieurs, maar ook door
het feit dat hij de muntpersmachine in Mid
delburg introduceerde.
Vanaf 1635 documenteerde Goedaert zijn
waarnemingen in woord en beeld. Steeds
meer vrienden en kennissen van Goedaert
drongen erop aan dat hij zijn bevindingen
zou publiceren. Daarom vervaardigde
Goedaert op basis van zijn tekeningen
etsen ter illustratie van zijn waarnemingen.
Hij was er onvermoeibaar mee bezig, zo
weten wij uit een ooggetuigenverslag van
zijn echtgenote. Zelf laat hij weten: "lek en
heb oock niet ontsien 's nacht by de kaers
te gaen soecken eenighen dierkens die
men by den dach niet en conde vinden.
Somtijts heb ick met de spaede gaen soec
ken cleyne dieren die sich inde aerde ont
hielden. Ende op dat alles te beter mochte
vertoont werden, so sal een yeder daer toe
begeerich zijnde, niet alleen de afbeeldin
gen, maer oock alle de selfde door den Au-
theur met haere eyghen coleuren nae het
leven afgeteyekent krijgen connen."
In het laatste deel van de lezing liet Beaart
vele van de door Johannes Goedaert
prachtig getekende insecten zien. Daarbij
bleek dat Goedaert, die aanvankelijk een
aanhanger was van de theorie van de
spontane generatie (insecten kunnen
spontaan, meestal uit rotting ontstaan),
door zijn nauwkeurige observaties hielp om
die theorie om zeep te helpen. Zo ontdekte
hij dat muggen niet ontstaan uit dauwdrup
pels, maar uit eitjes die in bloedrode worm
pjes veranderen. Goedaert inspireerde vele
wetenschappers na hem. Swammerdam,
Johannes Goedaert (1617-1668)
Johannes Goedaert, in zijn tijd een
beroemde vent, stond bekend
als kunstschilder entomoloog,
men had hem zeer hoog,
al vond men hem wel wat eigenaardig
met al die glazen potjes doosjes rupsen
maden,
die hij voortdurend, zelfs 's nachts bij kaars
licht,
observeerde en zag ontpoppen tot insecten.
Die ontdekte metamorfose perfect
beschreef als een geleerde en in zijn
Metamorphosis Naturalis noteerde, met
tekeningen etsen, vaak prachtig ingekleurd.
Maar zoals dikwijls gebeurt: hij raakte
in de loop der eeuwen in de vergetelheid.
Doch, Kees Beaart is bereid zijn naam
weer te noemen, hem te herdenken
aandacht en waardering te schenken
en ik doe mee door hem
met dit gedicht te roemen.
Johannes Herman Buma,
emeritus stadsdichter van Middelburg