35
saai door talrijke details, maar er zit vaart
in. Toch doemt in de loop van de verhalen
een helder beeld op van die plek in de ze
ventiende en achttiende eeuw waar velen
van ons nog niet van wisten. Hoe zat het
met de wilde dieren, hoe was de verhou
ding met de inheemse volkeren, was er
rechtspraak, wat aten ze daar; het zijn
geen grote maar wel degelijk interessante
vragen. Ze worden en passant in de loop
van het boek beantwoord in de verhalen
over een boosaardig wijf, scandaleus ge
drag, een "bijsonder affkeerige wreetheijtt",
een "verbolghen predikant".
Een mooie passage is die waarin een
hoofdman, genaamd Ngonnemao, van een
vijandelijke inheemse stam een groep ko
lonisten overvalt en de kolonisten maant
rustig te blijven. Hij doet dat in een men
gelmoes van zijn eigen taal en die van de
kolonisten: "'t za lustigh, Duijtsman een
woordt calm ons u kelum." Hetgeen zoveel
betekent als: "Blij rustig, Hollanders. Eén
woord en we snijden je keel door."
Jan van Roosendaal
Bart de Graaff, Caesar Hulstaert en Co-
rine de Maijer, Zeeuwen aan de Kaap, ver
halen uit Zuid-Afrika. 95 pag. Uitg. Den
Boer/de Ruiter, Vlissingen 2015. ISBN 978-
90-79875-63-4, €12,50
De vrouw met de bijl
Steffie van den Oord (1970) is journalist en
schrijver. Zij laat zich meestal door de ge
schiedenis inspireren, zoals blijkt uit haar
succesvolle uitgave Eeuwelingen (inter
views met honderdjarigen uit 2002, 14de
druk 2013). Ook doet zij archiefonderzoek
als basis voor haar boeken. Steffies meest
recente boek is De vrouw met de bijl en
negen andere moordenaressen. In tien
hoofdstukken wordt de geschiedenis van
evenzovele Nederlandse moordenaressen
uit de afgelopen drie eeuwen behandeld.
Volgens de flaptekst van het boek moor
den vrouwen "minder vaak dan mannen,
maar ze hebben meestal een beter ver
haal". Die verhalen zijn nogal uiteenlo
pend. We lezen over een vrouw die kort na
de Tweede Wereldoorlog alsnog iemand
liquideerde; over een wel erg ruwe vorm
van euthanasie, waarbij in 1712 een doch
ter haar moeder met een bijl doodde, een
daad die ze zelf ook met de dood moest
bekopen (ze werd onthoofd); over een
moord in Amsterdam in 1925; over een gif
mengster en nog veel meer. Het betreft
'beroemde" moorden, zoals 'Bekentenis'
(die naoorlogse liquidatie, in 1946, die in
2011 groot nieuws was), en 'De bruid van
Jut' over Christien Jut-Goedvolk die samen
met haar echtgenoot Henri Jut een moord
pleegde (in 1872) - zijn naam leeft voort in
de uitdrukking "de kop van Jut" - en allerlei
minder bekende zaken.
De schrijfster heeft voor een 'romanachti
ge' opzet gekozen, waarbij ze de vrouwen
zelf aan het woord laat. We kunnen dit
boek derhalve onder de noemer faction
scharen, een mengeling van feiten en fic
tie. Een proces dat meer toegepast wordt
en waarbij de schrijfster in dit geval de
(verzonnen) dialogen en monologen wel
op archiefbronnen, zoals procesdossiers,
baseert. Het is een stijlfiguur die de verha
len een grote mate van levendigheid geeft.
Wel vind ik het jammer dat Steffie van den
Oord haar bronnen niet expliciteert (bij
voorbeeld in de vorm van een literatuur- en
bronnenlijst). Nu staat aan het einde van
een verhaal bijvoorbeeld: "Gebaseerd op