waarbij verschillende tussengelegen plaat
sen werden aangedaan. In 1828 ontstond
de eerste geregelde stoomveerdienst in
Zeeland, tussen Vlissingen en Breskens.
Hiervoor was door de Zeeuwse Gedepu
teerde Staten in 1825 al een voorstel ge
daan aan de minister, maar die was in eer
ste instantie allerminst overtuigd van de
noodzaak van zo'n veerdienst.11 Na jaren
lang getouwtrek tussen provincie en rijk,
waarbij met name de financiering van de
veerdienst een heikel punt was, kwam de
dienst er uiteindelijk wel.12
Rond 1841 ging het stoomschip Stad Go-
rinchem een dienst onderhouden tussen
Middelburg en Gorinchem.13 Zes jaar later
werd in Zierikzee door een aantal beurt
schippers de Nieuwe Stoomboot-Dienst
tusschen Zierikzee en Rotterdam opgericht
die met de Stad Zierikzee een dienst ging
onderhouden op Dordrecht en Rotter
dam.14 Ook schepen van de NSM deden
Zeeuwse plaatsen aan op hun route van
Rotterdam naar Antwerpen.15
Tot besluit
Het Nederlandse netwerk van stoomvaart
diensten werd door de jaren heen steeds
fijnmaziger. In 1850 kende Nederland 75
stoomboten; ze onderhielden samen 40
lijndiensten, waarvan negen op het buiten
land. Wel bleef de scheepvaart kampen
met de slechte toestand van vaarwegen en
havens. Hierin trad pas in de tweede helft
van de negentiende eeuw verbetering op.
Na 1850 raakte ook de zeevaart langza
merhand onder stoom. Cruciaal hierbij was
de opening van het Suezkanaal in 1869.
Daardoor werd het voor stoomschepen
rendabel om naar Nederlands-lndië te va
ren. In Zeeland werd in 1875 de Stoom
vaart Maatschappij Zeeland opgericht die
een veerdienst met Engeland ging onder
houden. De zeilvaart raakte steeds meer
op zijn retour. Uiteindelijk nam het stoom
schip eind negentiende eeuw definitief het
roer over.
Erik Rovers
1. A. Bijl,De tijd van de stoombootdiensten;
de opkomst van het massavervoer 1825-1950',
Zaltbommel 2009, pag. X.
2. Ibidem, pag. X-XL
3. Ibidem, pag. X.
4. E.H. Tassemeijer,Het eerste stoomschip te
Rotterdam en in Nederland; geschiedkundige
bijdrage bij gelegenheid van den vijftigsten
verjaardag der stoomvaart te Rotterdam, op
den 10 Mei 1866"Rotterdam 1866, pag. 7.
5. Ibidem, pag. 10.
6. Ibidem.
7. Bijl, 'De tijd van de stoombootdiensten',
pag. XI.
8. F.C. van Oosten, 'Schepen onder stoom: de
geboorte van het schip', Bussum 1972, pag. 29.
9. Ibidem, pag. 34.
10. Bijl, 'De tijd van de stoombootdiensten',
pag. 6-11.
11. R. Antonisse, 'Varen tussen overkanten;
150 jaar geregelde veerdiensten in Zeeland',
Middelburg 1978, pag. 13.
12. Ibidem, pag. 7-20.
13. Bijl, 'De tijd van de stoombootdiensten',
pag. 28.
14. Ibidem.
15. Ibidem.
