"Vreesselijk voor mijn ziel"
24
Boerenprotest tegen nieuwe psalmberijming
Inleiding
De orthodox-gereformeerden konden
slecht omgaan met de grote veranderingen
in kerk en samenleving aan het eind van
de achttiende eeuw. De opkomende gods
dienstige vrijzinnigheid konden zij onmoge
lijk verenigen met hun geloofsopvattingen.
De politiek moest de bescherming van de
ware Gereformeerde Kerk als doel heb
ben. Naar hun mening had God zich van
de Nederlanden afgekeerd. De onrust be
gon toen de wereldlijke overheid (de Sta-
ten-Generaal) zich prominent met kerkelij
ke zaken ging bemoeien en er van bovenaf
een nieuwe psalmberijming en zangwijze
werden opgelegd. Dit resulteerde in open-
Twee theologische werken uit het bezit van
(verm.) Cornelis de Korte, (collectie auteur)
lijk verzet. Een aantal gereformeerde pië
tisten beschouwden de nieuwe psalmberij
ming als een product van de nieuwe theo
logie van de publieke kerk, waaraan God
niet Zijn goedkeuring had gegeven. De be
langrijkste leiders van de protestbeweging
waren de Walcherse boeren Lourens In-
gelse, Willem Wisse en Cornelis de Korte,
die voor korte of langere tijd gevangen
werden gezet. Jaren later raakte deze reli
gieuze kwestie politiek beladen toen de
Oranjegezinde gereformeerden de regen
ten steunden in hun strijd tegen de patriot
ten. Cornelis de Korte werd in 1796 op
nieuw opgepakt, ditmaal vanwege zijn uit
gesproken Oranjegezindheid. Tijdens zijn
gevangenschap bleef hij getuigen van zijn
liefde voor God en Oranje. Nadat was ont
dekt dat hij godsdienstige Oranjegezinde
gedichten schreef en de cel uitsmokkelde,
werd zijn straf verzwaard. Hij overleed on
der verdachte omstandigheden in de ge
vangenis.
Psalmberijming
Elke zondag worden psalmen in de pro
testantse kerken ten gehore gebracht, ze
vormen een essentieel onderdeel van de
eredienst. Tot 1773 werd in de protestantse
eredienst de zestiende-eeuwse berijming
van Datheen gebruikt, met een langzame
zangstijl in hele noten. In vroege uitgaven
van 'Datheen' werden de melodieën overi
gens genoteerd in hele én halve noten.
Datheen verwachtte dus dat de psalmen
ritmisch zouden worden gezongen. Het lijkt
erop dat de langzame manier van zingen
er langzaam ingeslopen is. De orthodox
gereformeerden waren in hun verzet in dit
opzicht dus 'roomser dan de paus'.
