H<W
Bij dit nummer
2
De Fransen hebben er een mooi woord
voor: lieu de mémoire. In het Nederlands
zou het vertaald kunnen worden als 'plaats
van herinnering' of 'plaats van geheugen'.
De eerste vertaling dekt niet helemaal de
lading en doet te veel denken aan oorlogs
monumenten of begraafplaatsen. Om het
iets wetenschappelijker te maken kan ook
de term '(plaats van) cultureel geheugen'
worden gebruikt. Dit is weer een vertaling
van het Engelse cultural memory. Hier
hoort ook een moeilijke definitie bij, die
luidt: "Cultureel geheugen is het verschijn
sel waarin binnen een cultuur collectief en
individueel wordt herinnerd en op basis
waarvan identiteitsvorming plaatsvindt."
Herinneringsmonumenten zijn niet alleen
van algemeen belang maar zorgen dat
velen in verbinding komen met hun eigen
verleden. Mensen ontlenen hun identiteit
niet alleen aan de algemene geschied
schrijving, maar meer nog aan de eigen
herinnering. In Zeeland heeft de Stichting
Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ) enige
jaren geleden het begrip 'ankerplaatsen'
geïntroduceerd. Het gaat hier om plaatsen
waar 'ankers' liggen: verhalen die zijn ver
bonden met een plek, persoon, voorwerp
of een document. Bij sommige plaatsen
valt heel veel over de geschiedenis te ver
tellen. Voor iedereen die een beetje handig
is met een smartphone kan bij een 'anker
schildje' een QR-code worden gelezen
waarna de geschiedenis gaat 'leven'. Vol
gens de site van de SCEZ: "Een anker
plaats biedt gelegenheid voor reflectie en
historische sensatie."
Momenteel zijn er tien ankerplaatsen gere
aliseerd, verspreid over Zeeland. Op zo'n
ankerplaats staat een klapbank. Vroeger
waren er veel van dit soort banken, vaak
midden in het dorp, waar werd 'geklapt'
(gekletst). Mensen vertelden elkaar verha
len over zichzelf, over gebeurtenissen in
het dorp of hadden het over het nieuws
van de dag. Bij deze nieuwe klapbanken
worden ook verhalen verteld, die klinken
vanuit luidsprekers in de rugleuning die te
activeren zijn vanuit een startknop. Anker
plaatsen zijn vrij te bezoeken; binnenkort
komen er meer. Voor Walcheren kunnen bij
klapbanken honderden verhalen worden
verteld, feiten en gebeurtenissen uit het
Walcherse verleden die waard zijn herin
nerd te worden. Men kan een koppeling
maken met Walcherse 'jubilerende' plaat
sen en personen. Een selectie: Veerse
Gatdam (in 2011 sluiting 50 jaar eerder),
Rudolf Diesel (uitvinder van de dieselmo
tor) verdronk in 1913 voor de kust van
Walcheren (was 100 jaar geleden in 2013).
Dit jaar: Gapinge (800 jaar), vondst goud
schat Serooskerke (50 jaar), eerste stoom
schip in Nederland doet Veere aan (200
jaar), Badhotel Domburg (150 jaar), ha-
genpreek bij Dishoek (450 jaar); en alvast
een blik in de toekomst: 2021 Heemkundi
ge Kring Walcheren: 50 jaar!
De verhalen in dit nummer kunnen ook be
schouwd worden als ankerplaatsen. Als
eerste de stad Veere waar ene Hekelbeke
onze gids is, voorts langs de Laurens
Stommesweg in Middelburg, dan het huis
Veldzicht in Oost-Souburg, en de laatste
stopplaats is het fort Zoutelande in het
voormalige Nederlands-lndië. Genoeg
plaatsen om al lezend bij te mijmeren en
herinneringen op te halen.
De redactie