Paint it black
Open de Beuk 1969-1979. Hoe de revolutie in rook opging
In 1985 belde Kees Neeteson me nog eens
op, een stem uit het verleden, jaren niets
van vernomen. "Heb je het gehoord? Ha
rold is dood." Harold Overwijk, een van de
bekendste types uit de Zeeuwse subcul
tuur sinds de jaren zestig, was bezweken
aan de euvelen die deze levensstijl aan
kleefden. Kees Neeteson (intussen ook
overleden) was enkele jaren 'projectleider'
van het legendarische én beruchte jonge
rencentrum De Beuk. Harold en ik waren
bezoekers vanaf de opening en later me
dewerkers; gedrieën zaten we in de huis
band Popgroep Rebel en we trokken
intensief met elkaar op.
Van Stuivertje tot Provadya?
Open de Beuk, zoals het vermaarde en be
ruchte open jongerencentrum voluit heette
(spoedig afgekort tot De Beuk), werd op
zaterdag 25 oktober 1969 geopend aan het
Koorkerkhof in Middelburg, in het voorma
lige gebouw van de Hervormde Jeugdraad
(ooit limonadefabriek), waar sinds 1967 de
instuif 't Stuivertje was gevestigd; je kon er
soms dansen op muziek van Walcherse
bandjes als Formation. De oprichting van
De Beuk had in 1968 plaatsgevonden
onder de naam Provadia (ook: Provadya?
of Provadja), een landelijk circuit van alter
natieve jongerencentra. Provadya? stond
voor de progressieve jeugdcultuur waarin
alles werd geïntegreerd: muziek, film, thea
ter, poëzie, beeldende kunst, spiritualiteit,
politieke actie, voedingsleer. De Amster
damse provadya's, begonnen in Felix Meri
tes (1967), waren avonden met bands,
goochelacts, lichtshows, seksfilms en
meer. Later werden de provadya's verbon
den aan specifieke gebouwen. Provadya is
een streek in oostelijk Bulgarije, maar de
naam is ook wel herleid tot een gebied in
boeddhistisch Tibet - symptomatisch voor
de veelstemmigheid en blijmoedige vaag
heid van de hele beweging. Het soms wel
en soms niet gebruikte vraagteken duidde
het experimentele karakter aan.
De naam Open de Beuk voor het Middel
burgse centrum (beheerd door Stichting
Vrijetijdscentrum voor Jongeren Open de
Beuk) verwees naar de boezembedekking
van de Zeeuwse streekdracht voor vrou
wen. Het openen van dit kledingonderdeel
riep bij de alternatieve jongeren allerlei
eigentijdse associaties op over bevrijding
van knellende conventies en werd dan ook
in de eerste Beukjaren op diverse affiches
en zelf gefabriceerde prenten uitgebeeld.
Timmeren aan je eigen ergernis
De eerste projectleider van Open de Beuk
was Burny Bos (1944), een ex-onderwijzer
die het na een paar jaar voor gezien hield
en onder meer televisieprogramma's voor
kinderen ging maken. De Beuk ging idea
listisch van start, ondanks tegenwerking
van lokale partijen met aan kop de welbe
spraakte Willem Rentier, fractieleider van
de SGP in de gemeenteraad. Bos ver
klaarde na de opening boud in de pers dat
er een Kritiese Universiteit in De Beuk zou
komen en de eerste vrije kunstacademie
"ter wereld". Het centrum beschikte over
een zaal voor optredens, filmvoorstellingen
en manifestaties ("zwart, vies en plakkerig",
aldus onlangs een oud-bezoekster) en een
bovenverdieping waar na verloop van tijd
een theehuis annex macrobiotisch restau
rant werd gevestigd. Daarboven was nog
een verdieping waar werd gezeefdrukt (met