Bijeenkomsten
H<W
54
Buitenheemse excursie
naar Vechten en Amersfoort
Zaterdag 29 september voerde de buiten
heemse excursie ons via Fort bij Vechten
naar Amersfoort. Fort bij Vechten is een
markant centrum van de Nieuwe Hollandse
Waterlinie die zich uitstrekt van Muiden
tot aan de Biesbosch. Het fort ligt zowat in
Plattegrond Fort bij Vechten met schootsrich-
tingen. (foto Ida Doorenweerd)
het midden en het waterliniemuseum is er
gevestigd. De Nieuwe Hollandse Waterlinie
omvat niet minder dan zo'n 46 vestingen
en forten en is Hollands grootste, duurste
en ogenschijnlijk meest nutteloze bouwpro
ject ooit. De waterlinie zorgde in tijden van
nood voor een aaneengesloten modderige
waterbarrière tot kniehoogte, niet te belo
pen, niet te berijden en niet te bevaren.
De excursie was een kennismaking met
ons militaire verleden. Eerder hielpen wa
terlinies ons al door de Tachtigjarige Oorlog
heen, maar de Nieuwe Hollandse Water
linie heeft, zoals de Activiteitencommissie
ons in de juli-Wete al liet weten, ondanks
drie mobilisatieperioden nooit echt dienst
gedaan. De linie was kennelijk op zichzelf
al afschrikwekkend genoeg.
De linie werd in het begin van de negen
tiende eeuw aangelegd, maar naarmate
de vijandelijke kanonnen verder konden
dragen, moesten nieuwe versterkingen,
meer naar het oosten, worden aangelegd.
Zo werd Fort bij Vechten in 1869 gebouwd
om de stad Utrecht te beschermen. Thans
valt van de heroïek van de Nieuwe Hol
landse Waterlinie weinig meer te bespeu
ren. De meeste vestingen en forten zijn
toeristische attracties en er valt heel wat te
beleven. Talloze thematuinen, workshops,
restaurants, B&B's, boottochtjes, theater
voorstellingen en natuurwandelingen zijn
in de aanbieding. Je kunt er trouwen, een
conferentie organiseren of een brouwerij
bezoeken et cetera, et cetera. Wie zegt dat
we niet creatief met ons erfgoed omgaan?
Ons bezoek aan Fort bij Vechten begon
dan ook in stijl: bij de ingang werden we
omarmd door een enorme mensfiguur van
wilgentenen, gemaakt door Hester Pilz, en
toen was er koffie met gebak.
Daarna voerde een wandeling met gids
ons langs, door en over de kazemat
ten. We bezochten de krochten van een
flankbatterij en het Reduit. Het zijn vooral
sobere, donkere en enigszins vochtige
gewelven waarin honderden militairen on
der primitieve toestanden moesten leven,
werken en slapen, uiteraard in de buurt van
de kanonnen die het spoor naar Utrecht
bewaakten. Op de bomvrije kazerne, bo
ven het museum, keken we neer op een 50
meter lang schaalmodel van de waterlinie.
Je kunt er de kranen openzetten om er,
eveneens op schaal, het land mee onder
water te zetten. Waarschijnlijk volgend jaar
al zal de Nieuwe Hollandse Waterlinie met
de Vesting Amsterdam (samen de Holland
se Waterlinie) tot Unesco Werelderfgoed
worden uitgeroepen.