28
druk. We leren onze kinderen er nog
steeds over: "Eertijds was hier de Pruis in 't
land..." Enfin, Oranje kwam weer in het
zadel, Dikke Willem dik tevreden, Wilhelmi-
na blij en de koning van Pruisen ook in zijn
nopjes. Hij was zelfs zo voldaan dat hij in
Berlijn een overwinningsmonument voor
zichzelf liet plaatsen met daarop voorstel
lingen van zijn militaire actie in Nederland.
Dat monument staat er nog steeds. Het is
de Brandenburger Tor.
In Middelburg was intussen de burgeroor
log compleet. De prinsgezinden namen
weer het heft in handen. Voor een goeie
borrel wilden heel wat simpele jongens uit
het volk wel wat rotzooi trappen en die
patriottische kwasten achter de broek zit
ten. En zo ging het oranjegrauw onder
toezicht van de oude machthebbers in
Middelburg flink tekeer. Mensen werden de
stad uitgejaagd, huizen werden geplunderd
en sommige zelfs met de grond gelijkge
maakt. Beroemd is de aanval op het huis
van de patriot Lucas van Steveninck in de
Noordstraat. Daar kwam zelfs een kanon
netje aan te pas. Van het huis bleef vrijwel
niets over. Er zijn veel prenten van dit voor
val gemaakt. Van Steveninck zelf moest
vluchten in de kleren van zijn dienstbode.
En nu die kale Fransen
Alle naar België en Frankrijk gevluchte
patriotten - onder wie overigens ook Betje
Wolff en Aagje Deken - kwamen in 1795
weer terug. Mét de Fransen. Voor deze
mensen waren de Fransen namelijk de
grote strijders voor Vrijheid, Gelijkheid en
Broederschap, en het Franse leger waar
mee zij terugkeerden was voor hen niet
minder dan een bevrijdingsleger. De Fran
sen waren niet te vergelijken met de Pruisi
sche beroepssoldaten. Het waren vaak
idealistische jongeren zonder aanzienlijke
militaire training, matig bewapend, en vaak
wat haveloos gekleed en zonder pruik
("...en nu die kale Fransen").
Opnieuw werden de bakens verzet. Dikke
Willem kon weer vluchten, ditmaal naar
Engeland, want in het vasteland had hij
geen vertrouwen meer. Alle prinsgezinden
konden weer inbinden en de patriotten
werden opnieuw de baas. Nou ja. onder
het toeziend oog van de Fransen dan. Ze
noemden zich nu Bataven, naar een oer
oud volk dat ooit in Nederland had geleefd,
en hun nieuwe bestel noemden ze de Ba
taafse Republiek.
De binnenkomst van dat Franse leger met
een aparte Nederlandse eenheid van
oud-patriotten onder leiding van Herman
Willem Daendels was tot voor kort een
heikel punt in onze geschiedenis. Wie eind
jaren veertig en in de jaren vijftig vader
landse geschiedenis heeft gehad op een
lagere school van stevig christelijken huize,
kreeg de patriotten nog voorgeschoteld als
landverraders die soms onomwonden wer
den vergeleken met NSB'ers. Patriotten
waren tegen god en het koningshuis, en
mensen die zo dachten konden vanzelf
sprekend niet deugen. Die hele Franse
revolutie was natuurlijk schandalig in de
ogen van veel gelovigen. We hadden hier
vijftig jaar geleden nog een Antirevolutio
naire Partij (ARP). De revolutie waar deze
mannenbroeders tot in de jaren zeventig
tegen waren, was de Franse Revolutie uit
de achttiende eeuw.
Zeeland capituleert
Aan het eind van de achttiende eeuw was
Middelburg een stad met veel mensen die
in de oude structuur weinig kans hadden
om te stijgen op de maatschappelijke lad-
