I f™tinken dat het deed in Sas, stinken! Vooral in het na-
■Jjaar, als de bietenboeren hun oogst naar de fabrieken
reden, waar suikerbieten tot suikerklontjes en aanverwan
te artikelen werden verwerkt. Dan hing er een misselijk
makende zoete, weeë geur. Maar ach, die stank - slechts
weinigen in Sas die zich daar écht om bekommerden. De
suikerfabrieken (CSM en SuikerUnie) boden tenslotte veel
werkgelegenheid; zo'n tweehonderdvijftig mensen werk
ten er, en tijdens de bietencampagne nog véél meer.
De textielbranche - niet zo heel lang geleden eveneens
een florerende bedrijfstak in Sas. Drie textielfabrieken
stonden er: Texschelde, 'waar Eddy Wally achter het
weefgetouw heeft leren zingen', je had er de Fatex, 'waar
je een of twee keer per jaar voor een prikkie een nieuwe
pantalon met een fabrieksfoutje kon kopen', en er was
nog een bedrijfje waar tapijten werden gemaakt.
Wat gebeurde? De lagelonenlanden begonnen zich op
de textielmarkt te roeren, Brussel legde de productie van
suikerbieten aan banden. Weg textielfabrieken. Weg
suikerfabrieken. En was het daar maar bij gebleven. Sas
raakte de meelfabriek Walzenmolen kwijt, de CHV sloot.
Zo verdampten in enkele tientallen jaren vele honderden
banen. De gevolgen laten zich raden, zegt Sassenaar Willy
de Groff: Sas van Gent veranderde van een 'leuk, welva
rend stadje in een zieltogend dorp'.
Reden tot somberheid
?n
Welkom in Sas van Gent, dorp aan een kanaal waardoor
grote schepen traag van Terrieuzen naar Gent gaan.
Kraaninstallaties vormen de toegangspoort, silo's en
dampende fabriekspijpen bepalen het silhouet. Hier, in
Sas, werd Willy de Groff zevenenzeventig jaar geleden
geboren. In een rood nest. Zijn vader zat zo'n veertig jaar
(waarvan acht als wethouder) voor de PvdA in de gemeen
teraad van het toen nog zelfstandige Sas van Gent. Ook
zoon Willy bleef de socialistische beginselen trouw. Hij was
correspondent voor Het Vrije Volk en de Vara en 'staat nog
steeds midden in het leven'. Hij voert de redactie van een
huis-aan-huisblad in het naburige (Belgische) Zelzate, trekt
er regelmatig met de microfoon op uit voor radiostation
netjes als Omroep Zelzate en Terneuzen FM.
Willy de Groff kent iedereen in Sas. En andersom: iedereen
in Sas kent Willy de Groff. Een beetje Sombermans, die
Willy, vinden ze. Daar trekt hij zich weinig van aan. Want
zeg zelf: er Is toch alle reden tot somberheid? 'Heel de
gemeenschap gaat erop achteruit. Dat voltrekt zich in ver
sneld tempo. Toen al die fabrieken nog draaiden, hadden
we 5000 inwoners.
Dat zijn er nu nog maar zo'n 3750. Er staan meer dan
honderd woningen te koop op een totaal van 1850.
Negenennegentig huizen staan op de nominatie om ge
sloopt te worden, omdat er geen huurders voor gevonden
kunnen worden. We hadden in de jaren tachtig 65 win
kels. Nu nog maar 25. Sinds februari vorig jaar zijn er weer
een paar zaken gestopt, en niet de minste: een sportwin-
kel, een zaak in huishoudelijke artikelen, een buurtsuper.
Ze staan allemaal leeg, het zijn allemaal donkere gaten.
Eén van die winkels is zelfs letterlijk met behangpapier
dichtgeplakt. De hotels - we hadden er vijf, nu nog maar