O DEN HERDER
Een negentienjarige bohémien?
"d is het ook als je met Jo den Herder over deze episode uit zijn
leven praat. Juist uit zijn zwijgen daarover tegenover zijn kinde
ren blijkt misschien hoe ingrijpend en moeilijk die tijd is geweest.
Zwijgen is bij Jo niet het goede woord. Jo vertelt graag. Maar Jo
vertelt de buitenkant, het anekdotische. Hij heeft zijn kinderen
later meegenomen naar het ZwartewoudHij is meerdere keren
teruggekeerd naar de plaats, waar hij zo ingrijpend en abrupt
volwassen werd. Ik heb een paar van zijn kinderen gevraagd naar
hun herinnering aan die reizen en dan blijken die vakantietrips
nauwelijks indrukwekkend. Natuurlijk heeft hij met ze wel over
de oorlog gesproken en heeft hij ze laten zien waar hij geweest is,
maar tegelijkertijd heeft hij ze misschien willen beschermen door
niet meer te vertellen dan feiten, door niet meer te laten zien dan
het landschap. Maar wat moet je anders? Moet je je kinderen
vertellen hoe het was om als negentienjarige uit je omgeving
gerukt te worden en getransporteerd naar een doorgangskamp
met uitzicht op een "Konzentrationslager"? Mocht je nog een
romantische hang naar avontuur en een bolrémien-gevoel van
de wereld te ontdekken in je hart meegedragen hebben, die
romantiek werd vernietigd bij de beelden van zo'n strafkamp.
Overlevingsdrift kreeg een harde les. Lees er de boeken van
Volder maar op na.
Begraafplaats
Oberndorf
1943, waar 78
lotgenoten van
Jo den Herder
zijn begraven.
Ze zijn overle
den aan typhus
of difterie.
117
