ARMO EDE )S ALTIJD SCHILDERACHTIG
Reizigers voorzigtig moeten voorby gaan, om alzo gelukkig te Vlissingen
te kunnen aankomen, en aldaar ook het merkwaardigste te bezien."
De kritische lezer zal hier wellicht enige ambivalentie van de
auteur vermoeden, die weliswaar zijn fatsoen ophoudt, maar
tegelijkertijd de minder brave reizigers de weg naar de meisjes
van plezier niet heeft onthouden.
Met het amusement was het in die tijden pover gesteld.
Stel je voor, ze hadden geen televisie, zelfs geen radio en het nu
wijdverbreide ringrijden was in een aantal strenge gemeenten
zelfs verboden. Veel geld voor vermaak was er trouwens niet.
Het gewone volk had een harde dobber om te overleven.
Er heerste geruime tijd een echte bittere armoede, die gepaard
ging met besmettelijke volksziektes. Als bron daarvoor wordt
onveranderlijk genoemd de onvolprezen Middelburgse arts
S.Coronel, die de droefenis en ellende in kaart heeft gebracht.
Het is het deel van de geschiedenis, dat altijd onderbelicht blijft.
De dichter J.C. van Schagen heeft in een opstel de mentaliteit van
het "gewone" volk, de Geerses, beschreven, hun onderworpenheid
en hun buigzaamheid als het riet van Gezelle: Overleven naar
vermogen... Ook R.J. Peskens (wijlen Geert van Oorschot) geeft in
zijn Vlissingse Verhalen een vaak boeiende blik op het volksleven.
Links de auteur in
Zeeuwse klederdracht
op achtjarige leeftijd
naast zijn oudste
zuster.
Herinneringen
Ten volledige reconstructie van de geschiedenis van het volk is
een illusie. Het is al moeilijk genoeg de Top Honderd van de
spraakmakende gemeente overtuigend te beschrijven. Over deze
laatste groep bestaan in ieder geval documenten, brieven, vaak
geschreven getuigenissen uit hun tijd en afbeeldingen. Materiaal,
waarmee men uit de voeten kan.
Van het volk weten we, dat het er was, dat het het zware werk
heeft verricht om dit land aan de zee te ontworstelen, om het
maar eens in een handzaam cliché te zeggen. Bloed, zweet en
tranen van de wieg tot het graf en vaak in godsvertrouwen,
de hoop op ooit iets ongekends, maar moois.
Flarden familiegeschiedenis per mondelinge overlevering zijn er,
alsook herinneringen in geschrifte van een vader, die het een en
ander probeerde vast te leggen, maar helaas te vaak de zijstraat
van de politieke geschiedenis insloeg en de politieke helden liet
herleven, die al overgedocumenteerd bestonden. Maar ook mijn
eigen ervaringen uit de eerste helft van deze eeuw kwamen zeer
van pas, zoals ontmoetingen met een dementerende overgroot-
155
