JACOB VAN
Je had een ambitieuze Floris en een mondiaaldenkende Jacob
van Maerlant, die geen betere voorbeeldheld uit de geschiedenis
aan zijn heer kon voorspiegelen dan Alexander de Grote. Sinds
tweeduizend jaar waart de schim van Alexander de Grote rond
in het mausoleum van de collectieve verbeelding. Ze ontmoet er
andere generaals die een bovenmenselijke gedaante hebben
gekregen: Ramses II, Gaius Julius Caesar, Hannibal, Attilla,
Karei de Grote, Djengis Khan, Napoleon, Mao Ze Dong.
Al die eerzuchtige veroveraars zijn zulke exemplarische iconen
geworden, dat alle pogingen tot ontmaskering hun faam alleen
maar kunnen versterken. Maerlant versterkte Alexanders faam,
tot stichting en opvoeding van Floris.
Vermoedelijk valt Maerlants debuut dan ook in die context te
verklaren: Alexanders geesten, een voor de jonge Floris uiterst
inspirerend werk over de jonge heerser Alexander de Grote,
die nog voor zijn dertigste de wereld had onderworpen.
De mythologisering van het personage Alexander de Grote is al
vroeg begonnen. Op zijn beurt gaat van Maerlant met Alexander
aan de slag. Meteen wordt elke afkeuring van de corrupte politi
cus, de imperialistische generaal en de ambitieuze dictator gods
lasterlijk. Latere caesars, keizers en tsaren ontleenden hun titel
aan zijn naam en zagen alle kritiek op zijn persoon als een aanval
op hun alleenheerschappij. Toch moét Alexander model staan
voor Floris V. Van Maerlant moet in het Zeeuwse Voorne een
pedagogisch-didactisch stuk
schrijven over Alexander.
De opdracht voor dit werk had
hij gekregen van de tante van
Floris V: Aleide van Avesnes,
die er als voogdes van haar neef
op stond dat Floris een degelij
ke opvoeding tot staatsman zou
krijgen. En wie kon de figuur
van Alexander evenaren als
hét te volgen model voor staats
manschap? Van Maerlant kleurt
bekende Middeleeuwse verha
len over Alexander in met
persoonlijke kenmerken van
Floris. Het is duidelijk dat hij
zelf gefascineerd is door het
Een blazijde uit
Van Maerlants
Der naturen bloeme.
Van Maerlant werd
geïnspireerd door
het boek De naturis
rerum van Thomas
van Cantimpré.
Op dit handschrift
is een afbeelding van
Aristoteles te zien
met de namen van de
schrijvers aan wie
Van Catimpré zijn
kennis ontleende.
/T^.vr
II Tv T
193
