ARTS ZONDER GRENZEN
Monte Carlo, 7 Aug.1940.
Beste Aleid en Lique,
Wij waren buitengewoon blij met je langen brief die het verbroken contact
belangrijk herstelde. Nu normale correspondentie mogelijk blijkt, wil ik niet
in gebreke blijven een uitvoeriger epistel op papier te brengen. We vonden
Monte Carlo anaemisch terug, maar er zijn toch meer blijvers, ook Angel-
saksers, dan ik eerst dacht en ik heb dan ook een beetje, zij het weinig winst
gevend, werk. Vele Engelschen en Hollanders zijn finantieel volkomen in
de puree, daar hun toelagen, pensioenen etcetera niet doorkomen en beurs
transacties niet mogelijk zijn. Dit is slechts een voorproefje van wat ons
te wachten staat want West Europa is between the devil and the deep sea.
Als Engeland het kan houden en Duitschland het ten slotte toch aflegt, zul
len de geoccupeerde landen tot den laatsten bloeddroppel worden uitgeperst
en zelfs meegesleept in het verderf. Dit is the deep sea. Als ik dit niet al lang
zelf heel sterk aanvoelde was ik niet naar Holland gegaan. Ik heb meermalen
gemerkt dat men het dwaas vond en zelfs dikdoenerig, maar ik kon zoolang
ik goed gezond ben en vrijheid heb om over eigen daden te beschikken (een
vrijheid die ik natuurlijk voor een groot deel dank aan de loyale medewer
king van Annie) niet gezapig in het zonnetje blijven zitten wanneer zich het
Armageddon (the battle of battles) [Openbaring 16] afspeelt en ons eigen
volk daarin als slachtoffer betrokken wordt. Vooral als dokter kan je altijd
nog meer doen dan je medische taak in engeren zin, wat ik tijdens onze
recente omzwerving heel sterk gevoeld heb. Spijt heb ik er dan eigenlijk ook
heelemaal niet van, al werd het eigenlijke doel, hoewel bereikt, een ontijdig
afgebroken werkkring. Er zit een diepe waarheid achter de opofferingsgezind
heid die Hitier, zooals ik zei, in zijn mensen heeft weten te wekken, een
waarheid die een beter doel waardig is. Le Père Foucauld, de exabreur, die
als priester heremiet tusschen de Touaregs leefde als halve heilige en daar ten
slotte vermoord is, drukte die waarheid uit in de volgende woorden: 'La vie
n'a de valeur que par le danger et par le sacrifice'. Het leven van een in evo
lutie verkerend mensch of beter het leven van een mens die behoort tot het in
evolutie verkeerende menschenras, heeft slechts waarde door strijd en opoffe
ring en niet door de egoistische bestaantjes die wij geneigd zijn als ideaal te-
beschouwen. Deze waarheid is niet specifiek Christelijk, maar past volkomen
bij de christelijke levensbeschouwing. Ook de Hollanders hadden het brood-
noodig door elkaar geschud te worden ter wilier eener effectieve geestelijke
herbewapening. Goddank dat wij een niet al te beroerd figuur sloegen.
Onze indruk in de vijf dagen op Walcheren was helaas over het algemeen
vrij treurig, hoewel ik fijne kerels ontmoet heb. In de hoop dat jullie een lang
epistel niet verveelt zal ik regelmatig onze indrukken en avonturen in detail
weergeven.
Het eerste wat wij van den oorlog zagen was een zwak bombardement van
Brussel, toen wij daar op dertien mei 's morgens aankwamen.
Zaterdagavond om vijf uur uit Monte Carlo dus een voorspoedige reis in de
114
