Het waterschap Zeeuwse
Eilanden bouwt aan de
toekomst van het landschap
JAN WI LLEM BOSCH
Linkerpagina boven:
Heggenreservaat
bij Nisse: relict van
het Zeeuwse oud-
landlandschap.
Een ambitieus wegbeplantingsplan voor de 21ste eeuw
In de tweede helft van de 20ste eeuw hebben weg- en dijkbeplantingen
steeds meer betekenis gekregen voor het Zeeuwse landschap.
Oorspronkelijk lag het accent op de particuliere kavelgrensbeplantingen
van boeren, zoals de meidoornhagen, die karakteristiek waren voor grote
delen van vrijwel alle Zeeuwse eilanden. Restanten hiervan zijn nog
slechts te vinden in de heggenreservaten bij Nisse en op beperktere
schaal ten noorden van Arnemuiden. Daarnaast waren met name op
Walcheren in de 18e en 19e eeuw de buitenplaatsen, met hun eveneens
particulier beheerde beplantingen, bepalend voor het landschapsbeeld.
Na de Tweede Wereldoorlog en de ramp van 1953 veranderde het beeld
van het Zeeuwse landschap volledig. Op Walcheren was de inundatie
de oorzaak van alle veranderingen, op de andere plaatsen waren het de
ramp en de als gevolg hiervan uitgevoerde herverkavelingen.
Het huidige landschapsbeeld van grote delen van Zeeland is hierdoor
op de tekentafel ontstaan. Zo stonden de landschapsarchitecten prof. J.P.
Bijhouwer, prof. N.M. de Jonge en R.J. Benthem aan de wieg van de land
schapsplannen op Walcheren en/of Schouwen-Duiveland.
Zeeland veranderde in enkele decennia van een door boeren en kooplie
den bepaald landschap in een door overheidsinstellingen ingericht en
beheerd landschap. Met uitzondering van de rijks- en provinciale wegen
beheert het waterschap Zeeuwse Eilanden boven de Westerschelde vrij
wel alle wegen in het landelijk gebied. Inclusief het beplantingsbeheer.
Met deze beheerstaak heeft het waterschap een belangrijke verantwoor
delijkheid voor het landschapsbeeld van Zeeland. Dit geldt met name op
Walcheren en Schouwen-Duiveland, waar het beeld van het landschap
voornamelijk bepaald wordt door de wegbeplantingen, terwijl op Zuid-
Beveland en Tholen het accent meer ligt op de dijkbeplantingen, die over
wegend bij natuurbeschermingsorganisaties in beheer zijn.
Waar het beheersgebied vroeger verdeeld was over vier waterschappen
en een wegschap, wil het waterschap Zeeuwse Eilanden thans naar een
eenduidige aanpak van het gehele beplantingsbeheer, zonder dat dit leidt
tot een 'groene eenheidsworst'. Daarom kreeg bureau Bosch Slabbers,
tuin- en landschapsarchitecten, opdracht om een groenstructuurplan te
maken voor het hele gebied van 97.000 ha. De landschappelijke karakte
ristieken van de verschillende eilanden was een belangrijk uitgangspunt
125