'Het is de natuur
en die kun je niet peilen'
KEES SLAGER
De laatste weervissers van de Oosterschelde
en de geschiedenis van de Thools-Bergse visserijoorlog
Unks; Een vooroorlogs
beeld van het 'zetten' van
een weervisserij.
(Foto uit Bergse recepten
Hij heeft de verweerde kop die hoort bij een visser die meer dan een
halve eeuw op de Oosterschelde heeft doorgebracht. Cor van Dort is van
1932 en hij was nog maar een jochie van zeven, acht jaar toen hij al met
zijn vader en z'n oudere broers mee mocht op het Lemmerjacht naar de
'visserij' op de Molenplaat onder de Bergse Wal: "Ik zt'ns de jongste van
tien kinderen en ik ging al vroeg mee, in de vakanties of na schooltijd. Want dan
mocht ik al eens aan het roer staan en dan voelde ik me natuurlijk geweldig. Ik
heb er dan ook geen moment over getwijfeld wat ik later zou worden.
Anno 2000 behoort Cor tot het uitstervend ras van de 'weervissers', die
eeuwenlang vanuit Bergen op Zoom en Tholen op een voor Nederland
unieke manier de ansjovisvisserij hebben bedreven. In Tholen is al twin
tig jaar geen weervisser meer te vinden, maar in Bergen op Zoom zijn er
nog twee die het oude ambacht uitoefenen: Piet Landa en Cor van Dort.
Weervissers werken amper met netten, maar des te meer met rijshout,
waarmee ze gigantische V-vormige staketsels op de zandplaten in de oos
telijke kom van de Oosterschelde bouwen. Ze vissen maar een paar
maanden per jaar op de ansjovis, maar dan ook dag én nacht, want bij
elke eb zijn ze dan op de Oosterschelde te vinden. De rijshouten val
waarin de vis wordt gelokt heet officieel een 'weer', maar Cor van Dort
spreekt steevast van 'een visserij'.
Tot in de jaren '60 zag je er vanaf de hoge Brabantse Wal wel een stuk of
zes, zeven staan op de Molenplaat, daar waar ergens de grens tussen
Brabant en Zeeland door het water is getrokken. Weervisserijen met tot
de verbeelding sprekende namen als De Goudmijn, De Zilverput en Het
Orgel. Tegenwoordig kun je, rijdend over de Oesterdam ter hoogte van
de Bergse sluis, de laatste zien staan in de buurt van de plek waar ooit de
stad Reimerswaal lag.
Maar verreweg het mooiste zicht op deze unieke visserij heb je vanuit de
lucht. Dat bleek halverwege de jaren dertig, toen de KLM bij het Rijks
instituut voor Visserijonderzoek aanklopte. De afdeling Aerocarto was
druk doende om Nederland vanuit de lucht in kaart te brengen en ze
hadden ook luchtfoto's gemaakt van het oostelijk deel van de Ooster
schelde. Daar hadden ze vreemde V-vormige figuren in het water ont
dekt, allemaal met de punt naar het westen gericht. Omdat men bij die
41