HET ZEELAND BEELD VAN HANS WARRE
Rechterpagina boven:
Borssele, het zeehuis,
tekening door
A.W. Duvekot (1941).
Rechterpagina onder:
Borssele, de Kaloot:
'Er lagen onwerkelijk
aandoende kleibanken,
glimmende door de zee
gladgeslepen formaties,
waarin het tertiair zijn
sporen had achtergela
ten.' Tekening van het
abrasieterrein door
Hans Warren (1941).
Borssele, op de Zeedijk,
tussen Wolphaartsweg en
Kaaiweg, verrees en ver
dween het zeehuis van
Hans Warren.
'Het lijkt wel of wij altijd last moeten hebben van nostalgie, verlangen
naar dingen die er niet meer zijn', schreef Hans Warren in Het Land der
Letteren (1982). Hij ziet de Zeeuwse eilanden aan elkaar gesmeed met
dammen en bruggen, vermoedt dat de echte zware paarden in de dieren
tuin zijn beland, dat half Zeeland is verplaatst naar het openluchtmuse
um en hij wordt een beetje ziek van de vervalsende folklore die tot beha
gen van de dagjesmens in stand gehouden wordt. Hij spreekt over indus
trialisatie en onverstandige ruilverkavelingen die desastreuze cultuur-
steppen hebben geschapen, maar ontdekt hier en daar in een verloren
hoek van een landschap of een beschermd dorpsgezicht, de geuren en
de stilte van vroeger. Het is zéér onvoldoende. Over Borssele: 'Ik ken er
de weg niet meer, en ik wil er de weg ook niet meer kennen. Een paradijs
werd een hel. Zelfs met de meest nostalgische bril op zie je daar niets
dan een vergiftigde realiteit waar geen herder met schapen meer in past
of ademen kan. Vooral laat in de avond, met de donkere silhouetten, de
laaiende vlammen, de uitgebraakte wolken tegen de oude glorieuze
zonsondergang, is het van een barbaarse, indrukwekkende pracht.
Maar het onderscheidt zich op geen enkele manier van andere grote
industriegebieden elders op aarde.'
'Hoe vindt een dichter hier een stem, en, als hij spreekt, zal het een taal
zijn die ik graag beluister?'
De gedichten zijn alle genomen uit Hans Warren, Verzamelde Gedichten 1941 -1 981 (Bert
Bakker, Amsterdam, 1981). Isolement is opgenomen in het Hans Warren-nummer van het
Tijdschrift voor Letteren Maatstaf (oktober 1971jaargang 19, nummer 6, Arbeiderspers,
Amsterdam).
Het Land der Letteren verscheen in 1982 bij Meulenhoff, Amsterdam.
126
