ORGANISCHE GROEI VAN WISSENKERKE
1953 - 1800
1800 - 1940
1940 - 1950
1950 - 1972
1972
1972 - 1992
1979
1870 - 1992
gevuld. Tussen 1947 en 1966 is het dorp aan de west- en zuidkant uitge
breid zonder dat met het specifieke Voorstraatconcept rekening is gehou
den. Hierbij ging het om de zuidkant van de Zuidstraat, de Beatrixstraat
en het noordelijk deel van de Julianastraat. Deze uitbreidingen waren
relatief bescheiden van omvang en hadden nog het karakter van de
'ouderwetse' woonstraat.
Na 1966 wordt wijk zuid-west ontwikkeld. Dit plan is de eerste (en tot nu
toe enige) grote planmatige uitbreiding van het dorp. Het betekende een
definitieve breuk met het gegeven van de voorstraatdorpen. Het lijkt met
zijn grillige stratenpatroon op alle nieuwbouwwijken die in de laatste
decennia van de 20ste eeuw bij dorpen tot stand zijn gekomen. Dit geldt
zowel voor de architectuur van de huizen als voor het voor die tijd modi
euze stratenpatroon. Ruimtelijke relaties met de omgeving zijn er niet.
Het gaat om een in zich zelf gekeerde wereld die net zo goed in Kortgene,
Krabbendijke of in Appelscha had kunnen liggen.
Een van de weinigen die in de gaten had dat de dorpsuitbreidingen in
Zeeland niet met gevoel voor historische en regionaal specifieke aspecten
tot stand kwamen was de Zeeuwse waterstaatkundige Wilderom. In zijn
boek Tussen afsluitdammen en deltadijken uit 1961 meldt hij: "het
ware te wensen, voor zover mogelijk, dat bij nieuwe uitbreidingen met
het planmatig karakter rekening wordt gehouden".
Hoe had Wissenkerke er anders uit kunnen zien?
Hierbij gaat het om de vraag of het dorp ook organisch had kunnen
groeien. Voor de beantwoording ervan moeten we eerst nader ingaan
op wat hier met 'organisch groeien' wordt bedoeld.
De term wekt verwarring op. Het kan een beeld oproepen van een rusti
ge, geleidelijke groei zonder planmatige interventies. Vergelijkingen met
de ongebreidelde groei van de lintbebouwing bij onze zuiderburen drin
gen zich daarbij al snel als keerzijde op. Dit bedoelen we niet met 'orga
nisch groeien'. Ook niet de wat magische gedachte van een ideale, roman
tische, milieu-verantwoorde wereld, waarin alles uiteindelijk op haar
pootjes terecht komt. Als we het over 'organisch groeien' hebben bedoe
len we een groei volgens een planmatig stedenbouwkundig stramien.
Voor Wissenkerke geldt dat de dorpskern planmatig volgens het patroon
van het voorstraatdorp tot stand is gekomen; het is als het ware als een
stedenbouwkundig 'stempel' neergelegd. De invulling ervan is echter
langs de weg der geleidelijkheid, stapje voor stapje (huisje voor huisje)
in enkele eeuwen tot stand gekomen. Het 'vullen' van het stempel kan
evenzeer worden beschouwd als organisch groeien. Groeien met oog
voor de specifieke kwaliteiten van het voorstraatdorp. Samengevat zou
deze vorm van groeien 'planmatig organisch' genoemd kunnen worden.
Om te kijken hoe Wissenkerke er uit zou hebben gezien als in het recente
verleden het concept van organisch groeien zou zijn gehanteerd zijn er
drie theoretische modellen opgesteld. Ze gaan alle drie min of meer uit
van een spiegeling van de oorspronkelijke plattegrond van rond 1700.
81
