Beter goed gestolen dan slecht ontworpen?
'Nieuwe' architectuur:
een nieuwe duurzame
identiteit of meligheid van
verveelde architecten?
(Barendrecht, Wateringse
veld, Ypenburg).
Experimentele architec
tuur (Foto's: Kattenbroek,
een woonwijk in
Amersfoort, 1994).
Architectuur en stedenbouw internationaliseren in snel tempo, mede onder invloed
van de mondialiserende economie. Meer dan ooit nemen architecten en stedenbouw
kundigen wereldwijd kennis van eikaars ideeën en passen deze toe in hun eigen
beroepspraktijk. Overal op de wereld zijn thans voorbeelden te vinden van toepassin
gen van andere, al dan niet meer bestaande, culturen in de bouwkunst. Illustratief
voor waar dit toe kan leiden is China. Gesteund door een enorme economische expan
sie, gekoppeld aan een kritiekloze bewondering voor het westerse kapitalisme, wor
den daar in sneltreinvaart complete steden naar Westers model uit de grond gestampt.
Bij deze vorm en snelheid van stadsontwerp is nauwelijks ruimte voor traditioneel
bepaalde, regionale opvattingen over stedenbouw en architectuur. Maar ook tijdens
een gewone stedentrip binnen Europa valt op dat nieuwe stadsuitbreidingen steeds
meer op elkaar gaan lijken. De vraag die zich wereldwijd opdringt is dan ook of er
nog wel sprake kan zijn van een eigen regionale of lokale identiteit?
Kattenbroek, zoals de Amersfoortse wijk heet, luidde
het begin in van een periode waarin in Nederland
opnieuw veel gediscussieerd werd over architectonische
en stedenbouwkundige plannen. Er werd niet alleen
gediscussieerd, er werd ook geëxperimenteerd. In
Almere, Amsterdam, bij de bouw van onze recente
Vinexwijken: sinds Kattenbroek wordt overal naar har
telust een greep gedaan uit de fantasieënrijkdom en boe
kenkennis van architecten. Alles lijkt te kunnen en
architecten putten zich in overtreffende trap uit, tot op
het melige toe, in het bedenken van de zoveelste door
een andere cultuur geïnspireerde noviteit. Onbedoeld, maar mede hierdoor, betekende
Kattenbroek ook de start van een andere discussie: die over identiteit in de architec
tuur en stedenbouw. Is er in de huidige en toekomstige architectuur en stedenbouw
nog ruimte voor een lokaal of regionaal bepaalde identiteit? En als dit zo zou zijn.
waar bestaat die dan uit?
rijke, frivole woningen gerealiseerd, waarbij de uitvoerende architecten gestimuleerd
werden zich naar hartelust te laten bedienen door voorbeelden en culturen vanuit de
hele wereld. Na enige aarzeling reageerde het Nederlandse publiek enthousiast op
deze nieuwe aanpak van stedenbouw en architectuur. De Nederlandse vakwereld
daarentegen raakte in verwarring en ging massaal op excursie naar Amersfoort, een
stad waar je tot dat moment alleen via de snelweg aan voorbijreed.
