Een ZeeL n
op geluic
Geschiedenis van gewone mensen
KEES SLA
Het idee werd gelanceerd op 30 oktober 1999 in Zierikzee tijdens de studiedag
'Gewoon en toch bijzonder' van het Koninklijk Zeeuws Genootschap der Weten
schappen: laten we een archief maken waarin de gebeurtenissen in Zeeland tijdens
de 20ste eeuw op geluidsband vastgelegd zijn. Want gesproken verhalen van oog
getuigen zijn als aanvulling (en soms als correctie) op de schriftelijke bronnen
van groot belang. Het idee werd opgepikt door zowel het Zeeuws Archief als het
Zeeuws Documentatiecentrum: De 'Stichting Ooggetuigen van de 20ste Eeuw'
werd opgericht. Het resultaat ervan is dat in november 2004 een vierjarig inter
viewproject wordt afgerond met een symposium waarop sprekers het belang van
de mondelinge overlevering nog eens zullen benadrukken. Het belang voor zowel
toekomstige als hedendaagse onderzoekers op het gebied van geschiedenis én
dialect. Zeeland heeft nu als enige provincie in het land een vrijwel compleet
geluidsarchief waarin een kleine tweeduizend Zeeuwen vertellen hoe zij het
hebben ervaren om te leven en te werken in de 20ste eeuw en hoe ze de grote
veranderingen van nabij meemaakten. Ze vertellen over de - soms inmiddels
verdwenen - beroepen die ze uitoefenden en over de gebeurtenissen waarvan
ze ooggetuigen waren, zowel de dramatische als de alledaagse. Initiatiefnemer
Kees Slager doet - rijdend op zijn stokpaardje- verslag over het project.
De belangrijkste en in kringen van beroepshistorici niet onomstreden vraag is natuur
lijk of verhalen-op-band van ooggetuigen een wezenlijke en waardevolle aanvulling
vormen op de schriftelijke bronnen die wij aan het nageslacht overdragen. In de vijf
entwintig jaar dat ik nu bezig ben met het maken van interviews over stukjes 20ste
eeuwse geschiedenis (voor zowel de radioprogramma's 'Het Spoor Terug' en OVT
als voor een negental boeken) ben ik er steeds meer van overtuigd geraakt dat het ant
woord op die vraag 'ja' is.
Om te beginnen zijn er hele bevolkingsgroepen die amper sporen van hun bestaan
nalaten. Dat zijn steeds weer de groepen van 'gewone mensen', die zelf zelden of
nooit naar de pen grepen om hun levensverhaal vast te leggen en die ook niet in de
belangstelling van de officiële geschiedschrijvers stonden. Omdat ze nu eenmaal niet
tot de spraakmakende gemeenschap behoorden. Maar het zijn niet zelden wél mensen
die er met open oren en ogen bij waren toen het gebeurde, die de 20ste eeuw aan den
lijve hebben ondervonden.
81
