De derde sluis
V
1 O O
JAAR
VAN
DER
STRAATEN
hoekblokken en dekzerken van de grote sluis, maken en inhangen van sluis
deuren. Wie even in de archieven van Rijkswaterstaat duikt, kan zo een
grote lijst van werkzaamheden en aanbestedingen opdiepen. Die kan daar
ook lezen dat Van der Straaten verplicht wordt (net als alle andere aanne
mers) om aan zijn arbeiders een minimum uurloon van 14 cent te betalen
als ze tussen de 18 en 23 jaar zijn en 16 cent als het volwassenen betreft.'
Lef, doorzettingsvermogen, organisatietalent zijn de eigenschappen die je als
pionier succes brengen. Janus van der Straaten zal die eigenschappen gehad
hebben. Reparatie van de oudste sluis, die gebreken gaat vertonen, waarvan
de muren zijn gaan wijken, dat is voor die tijd een uitdagend werk. Maar
inschrijven op de bouw van een geheel nieuwe, grote sluis met elektrisch
bediende roldeuren, daar moet je toch lef voor hebben. De aanbesteding
ervan was in 1911. Janus schrijft samen met Jan Baptiste in voor iets meer
dan anderhalf miljoen gulden en zij krijgen het werk. Er hoort ook nog bij
de bouw van twintig huizen voor personeel van Rijkswaterstaat en Douane
(apart aanbesteed in 1910) plus vier woningen voor commiezen en de verifi
cateur van de Belastingdienst.
m £•(-,
N-!
v.:
Zo'n groot werk als het bouwen van de nieuwe sluis, dat doe je niet alleen.
Hierbij komt organisatietalent aan de dag. Samen met de aannemers Van
Dongen en Van Hove uit Dordrecht wordt de 'Maatschappij Sluisbouw
Hansweert' opgericht. In het boek Knooppunt in West-Europa van J. Kok
(Kruiningen 1986) staan de werkzaamheden uitvoerig beschreven. Veel
mankracht en paarden, maar ook een excavateur voor het graafwerk. Dat
was een soort baggermolen op spoorrails, aangedreven door stoommachines.
Verder natuurlijk heistellingen. Voor de aanvoer van bouwmateriaal werden
kilometers smalspoor aangelegd. Vier stoomlocomotieven werden ingezet
om de lorries en kipkarren te trekken. De pompen voor de bronbemaling
werden elektrisch aangedreven met elektriciteit van twee scheepsstoomma-
chines. Voor de stoomproductie waren dagelijks duizenden liters zoet water
nodig. Hansweert was nog niet aangesloten op het waterleidingnet en het
grondwater is hier te brak. Dus moest het zoet water van elders komen. Het
werd met zolderbakken uit het Hollands Diep aangevoerd. In 1916 is het
werk klaar. De opening is op 10 augustus. Jan Baptiste Koch heeft het nog
meegemaakt, maar hij overlijdt amper een half jaar later op 13 januari 1917.
Hij is dan 70. Dc sluis zal niet heel veel ouder worden. Tussen 1983 en 1993
wordt een drastische kanaalverbreding uitgevoerd (een eerdere was er al in
1936-1938) om het geschikt te maken voor de vierbaksduwvaart. De sluizen
in Wemeldinge verliezen hun kanaalfunctie en in Hansweert wordt het
kanaal oostwaarts verplaatst met geheel nieuwe sluizen. De oude kanaalin-
15
