Rondweg Oostburg
Een 'De Zwart - boerderij en een 'Bouwens-boerderij
Hij woont hier samen met zijn vrouw Corrie, die het Bed Breakfastgedeelte voor
haar rekening neemt. Nog niet zo lang, want tot een paar jaar geleden boerde
De Zwart op een boerderij onder Oostburg. Tot de aanleg van de rondweg hem
het ecologisch boeren en vooral zijn kruidenteelt daar onmogelijk maakte. Ja, die
rondweg. Jan is het helemaal eens met Nout Eikenhout, die door Maurits van
IJzendijke in het tijdschrift van de Heemkundige Kring West-Zeeuws-Vlaanderen
wordt opgevoerd en die in het eerste nummer moppert over de aanleg van zoveel
nieuwe wegen in deze streek, terwijl de veerboot verdwenen is en er dus nauwe
lijks meer doorgaand verkeer is. Dat die veerboot weg zou gaan, dat wisten ze in
de jaren negentig ook al. Met een liedje van Willem Vermandere 'Ik plantte een
keer patatten...', dat hij flink versterkt door een paar luidsprekers liet schallen pro
beerde Jan in 1995 de toenmalige Minister van Verkeer en Waterstaat, Annemarie
Jorritsma, te overstemmen toen ze de rondweg kwam openen. Het is hem aardig
gelukt.
Hij is van net na de oorlog: 1945. 'Toen kwamen er nogal veel hè'. In zijn kinder
jaren wist hij niet eens dat hij uit een boerenfamilie stamde. Zijn vader was hoofd
opzichter van het akkerbouwproductschap voor vlas en hennep. Pas later ging hij
echt boeren, maar dat was eigenlijk meer voor zijn zoons. Bram, een oudere broer
van Jan wilde per se boer worden. Jan zelf wist lang niet wat hij worden wilde,
maar uiteindelijk is hij toch ook boer geworden, al werd hij een bijzondere. Er
bleken twee flinke boerderijen in familiebezit te zijn. Een 'De Zwart-boerderij' van
vaderskant en een 'Bouwens-boerderij' van moederskant. Dat land was verpacht,
maar toen het hemd nader kwam dan de rok moesten de pachters eraf. De Zwart
staat niet in het lijstje van de vijfentwintig eigenerfde West-Zeeuws-Vlaamse boe
renfamilies die Piet van Cruyningen in zijn proefschrift1 ten tonele voert om na
te gaan hoe hun grondbezit en sociale status in stand kon blijven en zelfs groter
worden. Nu kan dat kloppen, want de De Zwartfamilie komt oorspronkelijk uit
Oost-Zeeuws-Vlaanderen. Jan kon het nagaan tot 1650. Boeren uit een protes
tantse enclave in een katholiek land. Hontenisse, Henstdijk, Grauw, Kuitaart. Die
streek. De overgrootvader van Jan de Zwart, ook een Jan, trouwde met een mole
naarsdochter uit Biervliet. Adriana Liebaart. 'Toen dacht ik, göh, hoe komt hij nu
aan een vrouw uit Biervliet, want de Braakman lag er toen nog tussen hè. Ik heb
het niet echt kunnen bewijzen, maar ik vermoed wel hoe het gegaan is. Er was
daar natuurlijk een gebrek aan vrouwen. Als je met een paar protestanten in zo'n
katholieke gemeenschap zit - die gaan niet met elkaar trouwen, echt niet. Waar
schijnlijk heeft de dominee, die alles in de gaten hield, voor kandidates gezorgd.
Mijn overgrootvader kwam uit een redelijk groot gezin en er kon er maar één boer
worden, meestal, en zo is mijn overgrootvader op een pachtboerderij in Biervliet
RJ. van Cruyningen, Behoudend maar buigzaam, Boeren in West-Zeeuws-Vlaanderen 1650-
1850. Wageningen Universiteit en Heemkundige Kring West-Zeeuws-Vlaanderen, 2000
