No. 2
ZEEUWS TIJDSCHRIFT
ISKl'KC
Omsandt
SCHOVSSX DYE F'
Noordzijde van Noord-Beveland, 1620 (ged. van de kaart van J. en F. Symonsz. Indervelde).
genoemde kaart is Orizand door een smalle
kreek De Vijsse in twee delen gescheiden.
Veertig jaar later is het smalle middengedeelte
van het eiland, waarschijnlijk door verbreding
van de Vijssekreek, weggespoeld. Eveneens zijn
grote stukken van het voorland buiten de
polder opgeruimd. Korte uitstekende dijksge-
deelten wijzen de richting aan waar vroeger
de zeedijken gelegen hebben. Op de kaart van
1582 komen enige viuchtbergen met gebouwen
voor, die stellen genoemd worden. Deze dien
den de herders met hun schapen tot een schuil
plaats bij ruw weer en hoge vloeden. Deze
verblijven voor de herders (stellenaars) waren
vrij permanent. De gorssingen van heel Ori
zand werden in 4 percelen verpacht voor
negen jaar en werden genoemd naar de stellen,
van oost naar west: 't Vael en Rey(g)ershil,
de Plate en 't Oosteynde, Meelblok (Middel-
blok) en de Hamel, het Ouweleck n).
Alg. Rijksarchief)
Goed is ook de situatie van 1620 na te gaan
op het kaartje, als bijlage IIB gevoegd achter
het werkje van Conrad 12). Hierbij doet zich
iets merkwaardigs voor, waaruit blijkt dat
men met het gebruik van oude kaarten voor
zichtig moet zijn. Als uitgangspunt voor de
ligging van Orizand neemt Conrad de door
Christoffel Bernards vervaardigde kaart van
het eiland Walcheren „zijnde 00c de naestge-
legene Eylanden op hare behcorlycke plaets
gestelt ende naer vcrtroude caerten op dese
mate gebracht" 13). Ook Orizand werd op
deze in de jaren 1641 1643 gemaakte kaart
afgebeeld. Conrad nam aan dat deze kaart de
toestand van Orizand weergaf van 1642.
Bernards echter heeft zeer waarschijnlijk voor
Orizand gebruik gemaakt van de bovenge
noemde kaart van 1620, want zijn kaart geeft
de toestand weer van dit jaar. Deze was voor
hem één van de „vertroude caerten" (in 1644
43